دولت در بحران پساماشه | پرسشهای کلیدی از رئیسجمهور
رویداد۲۴| با فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمها، دولت مسعود پزشکیان در شرایطی قرار گرفته است. نه تنها وعده تنشزدایی با جهان عملی نشده، بلکه بخشی از سیاست خارجی کشور به چالش کشیده شده است. تحلیلگران سیاسی و اجتماعی میگویند که این مرحله، آزمونی جدی برای مدیریت داخلی و دیپلماسی ایران است و موفقیت یا شکست دولت میتواند آینده سیاسی کشور را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
فعال شدن مکانیسم ماشه، تحریمهایی را بازگردانده که ریشه در دوران ریاستجمهوری محمود احمدینژاد دارند. با وجود این که ابعاد تحریمها و تاثیر دقیق آن بر اقتصاد و زندگی مردم نیازمند بررسی تخصصی است، نکته مهمتر این است که بازگشت تحریمها یک فشار داخلی برای دولت محسوب میشود و مسیر اجرایی رئیسجمهور را به شدت محدود کرده است.
مسعود پزشکیان که با وعده تنشزدایی بر مسند ریاستجمهوری نشست، اکنون نه تنها با پیچیدگیهای سیاست خارجی روبهروست، بلکه مسائل داخلی نیز به گونهای پیش میرود که فشار افکار عمومی و جناحهای سیاسی میتواند کارزار اصلاحات او را تضعیف کند. احمد زیدآبادی در یادداشتی تاکید کرده است که پزشکیان در شرایط کنونی ناگزیر شده نقش رقیب انتخاباتی خود یعنی سعید جلیلی را بازی کند لذا باید با تأمل راهبرد خود را بازتعریف کند. محمد فاضلی نیز در یادداشتی مشابه، ۷ پرسش کلیدی درباره برنامه اقتصادی و اجتماعی ایران در عصر پساماشه مطرح کرده است که نیازمند پاسخ روشن دولت است.
از نگاه برخی تحلیلگران، وضعیت بینالمللی ایران نیز پیچیدهتر از گذشته شده است. آمریکا اکنون با سیاستهایی غیرقابل پیشبینی عمل میکند و اختلافات با اسرائیل نیز به یک عامل فشار جدید تبدیل شده است. صادق زیباکلام میگوید: «طی یک سال گذشته، پزشکیان تمام تلاش خود را برای تنشزدایی انجام داد، اما همچنان دشمنی با غرب و فشار تحریمها ادامه دارد.»
در سطح داخلی نیز فشارهای جدی وجود دارد. حشمتالله فلاحتپیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس دهم، هشدار میدهد که اگر دولت فشار ناشی از تحریمها را به مردم منتقل کند، پشتوانه مردمی خود را از دست خواهد داد. به گفته او، منابعی که طی شش سال گذشته به «کاسبان تحریم» رسیده است، باید مورد بازنگری قرار گیرد و درآمدهای ناحق به نفع دولت و مردم بازگردانده شود.
سیدرحیم ابوالحسنی، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، معتقد است که افکار عمومی، مسعود پزشکیان را در فعال شدن مکانیسم ماشه مقصر نمیداند و مشکل اصلی شکاف دولت – ملت است. به باور او، بازسازی اعتماد اجتماعی و کاهش فاصله میان مردم و ساختار قدرت، مهمترین اقدام پیشروی دولت است.
روزنامه اصلاح طلب هممیهن در سرمقاله امروزش پرسشهایی مهم را از رئیسجمهور مطرح کرده که اکنون بیش از هر زمان دیگری در فضای پساماشه اهمیت دارد. سوالاتی مانند اینکه چرا وعده حل مسئله تحریمها پس از یک سال محقق نشده است؟ آیا دلیل اصلی عدم همکاری طرف مقابل، رخدادهای پیشبینی نشده، نبود برنامه روشن دولت، ضعف در اجرا یا عدم توافق درون سیستمی بوده است؟
اکنون که وعده محقق نشده و تحریمها بازگشتهاند، چه برنامهای برای مقابله با پیامدهای داخلی و بینالمللی دارید؟ آیا مذاکره خواهید کرد، منتظر تحولات خارجی میمانید یا سیاست خود را تغییر خواهید داد؟
آیا راهکارهایی مانند اقدام داوطلبانه موقت برای یافتن حل فراگیر بررسی شده و چرا رد شده است؟
این پرسشها، اگرچه بخشی از یادداشت هممیهن است، اما مهمترین محور تحلیل کارشناسان سیاسی شده و نشان میدهد که رئیسجمهور باید شفاف و روشن درباره برنامههایش پاسخگو باشد.
در نهایت، کارشناسان معتقدند که موفقیت یا شکست دولت پزشکیان در دوره پساماشه نه تنها در سیاست خارجی، بلکه در بازسازی اعتماد داخلی و مدیریت بحران اقتصادی و اجتماعی نیز سنجیده خواهد شد. پاسخ روشن به این پرسشها و ارائه برنامهای عملیاتی، کلید حفظ مشروعیت و پشتوانه مردمی دولت در شرایط حساس فعلی است.
