گاف ویتکاف و هشدار ترامپ؛ پرونده هسته‌ای ایران راهی برای خروج از بن بست ندارد؟

رویداد۲۴| اظهارات علی واعظ درباره نقش ویتکاف در فروپاشی مذاکرات ایران و آمریکا در زمانی منتشر شده که هم‌زمان سخنان تازه دونالد ترامپ درباره امکان تعمیم تحریم‌های روسیه به «همه کشورها» سایه‌ای سنگین بر روابط اقتصادی تهران–مسکو انداخته است. این دو تحول، همراه با هشدار‌های تند تهران به آژانس، پرونده هسته‌ای ایران را وارد مرحله‌ای کرده که بیش از هر زمان دیگری در معرض تنش‌های چندلایه قرار گرفته است.

ویتکاف و فروپاشی دیپلماسی؛ روایتی که پرونده جنگ را بازخوانی می‌کند

به گفته علی واعظ، ویتکاف نماینده ویژه آمریکا نه‌تنها تجربه کافی نداشت بلکه با گاف‌های پیاپی، مسیر مذاکرات را به پرتگاه رساند. او می‌گوید ترامپ پیش از جنگ ۱۲ روزه آشکارا اعلام کرده بود قصد حمله دارد و بازگشت ویتکاف به مطالبه «صفر درصد غنی‌سازی» نشان داد دولت ترامپ اساساً آمادگی مذاکره طولانی با تهران را نداشته است. این روایت بار دیگر این پرسش را زنده می‌کند که آیا مسیر تقابل، پیش از هر اختلاف فنی، از داخل واشنگتن چیده شده بود؟

تهدید ترامپ؛ آیا ایران نیز وارد حلقه تحریم‌های روسیه می‌شود؟

در روز‌هایی که بحث جنگ و مذاکرات نیمه‌تمام دوباره داغ شده، ترامپ اعلام کرده ممکن است تحریم‌هایی علیه روسیه وضع کند که «شامل همه» شود. تحلیلگران غربی این عبارت مبهم را همان تحریم‌های ثانویه‌ای دانسته‌اند که در دوره اول ریاست‌جمهوری او ایران را به حاشیه اقتصاد جهانی راند.

اکنون همکاری‌های گسترده تهران و مسکو در حوزه انرژی، بانکداری و انتقال تکنولوژی نظامی می‌تواند مستقیماً هدف این مدل تحریم باشد؛ موضوعی که فشار بر ایران را از حوزه هسته‌ای فراتر برده و به لایه اقتصادی و منطقه‌ای کشانده است.

پیام سخت تهران به آژانس؛ تهدید قطعنامه با تهدید بازنگری پاسخ گرفت

در چنین فضایی، تهران نیز لحن خود را تندتر کرده است. کاظم غریب‌آبادی هشدار داده در صورت صدور قطعنامه، ایران در روابط خود با آژانس بازنگری اساسی خواهد کرد. او گفته اسنپ‌بک برخلاف انتظار اروپا عمل نکرد و به‌جای تعامل، فشار تازه‌ای علیه ایران شکل گرفته است. این سخنان نشان می‌دهد تهران در برابر فشار‌های شورای حکام، آماده کاهش همکاری‌های داوطلبانه است.

عراقچی و پیام دوگانه تهران: درِ مذاکره باز است، اما با شرایط خودمان

عباس عراقچی تلاش می‌کند که لحن نرم‌تری را وارد فضای پرتنش کند. از این رو در روز‌های اخیر ضمن تأکید بر اینکه همه تأسیسات هسته‌ای تحت نظارت آژانس است، گفته که غرب باید بداند مذاکره با دیکته‌کردن تفاوت دارد. این موضع نشان می‌دهد تهران راه مذاکره را نبسته، اما قصد ندارد سیگنال ضعف یا عقب‌نشینی ارسال کند؛ آن هم در زمانی که جنگ ۱۲ روزه هنوز تبعات نظارتی و سیاسی خود را دارد.

چالش بازرسی آژانس

محمد اسلامی نیز در یکی از تندترین واکنش‌های ماه‌های اخیر، آژانس را متهم کرد اطلاعات محرمانه ایران را به‌طور غیرمستقیم در اختیار اسرائیل قرار داده و همین اطلاعات مبنای حمله بوده است. او گفت حملات اخیر سنگین‌ترین ضربه ثبت‌شده به تأسیسات هسته‌ای ایران بوده و تا زمانی که «مدالیته‌ای متناسب با شرایط جنگی» تدوین نشود، تهران حاضر به همکاری گسترده‌تر نخواهد بود.

هم‌زمان گزارش محرمانه آژانس نشان می‌دهد این نهاد پس از حملات اخیر قادر به تأیید ذخایر ۶۰ درصدی ایران نیست و بازرسی از چند سایت کلیدی با تأخیر جدی روبه‌رو شده است. همین خلأ نظارتی، سه کشور اروپایی را به سمت تهیه پیش‌نویس قطعنامه جدید سوق داده و فضای بی‌اعتمادی را گسترده‌تر کرده است.

تنش از وین تا مسکو گسترده شده است

هم‌پوشانی دو تهدید اصلی—تشکیل قطعنامه در شورای حکام و احتمال اعمال تحریم‌های روسیه علیه ایران—معادله جدیدی خلق کرده که فشار بر تهران تنها از یک مسیر نمی‌آید. اکنون پرونده هسته‌ای در نقطه‌ای قرار دارد که هر حرکت اشتباه، هر اظهارنظر جنجالی و هر تصمیم ناگهانی از سوی واشنگتن یا تهران می‌تواند بحران را از سطح تنش به مرحله برخورد بکشاند.

پرونده روی لبه‌ای حرکت می‌کند که هر لحظه ممکن است تعادلش را از دست بدهد؛ لبه‌ای که از وین تا مسکو و از واشنگتن تا تهران امتداد یافته است.