کشورهای سال ۲۰۲۵ از نگاه اکونومیست | چرا سوریه از آرژانتین پیش افتاد؟
رویداد۲۴ | هر سال در ایام کریسمس، نشریه اکونومیست «کشور سال» را معرفی میکند. نه شادترین کشور—که تقریباً همیشه یکی از کشورهای اسکاندیناوی در رقابتی کسلکننده و قابل پیشبینی برنده میشوند—و نه تأثیرگذارترین کشور—که معمولاً یک ابرقدرت است. هدف این نشریه شناسایی کشوری است که بیشترین بهبود را داشته؛ چه از نظر اقتصادی، چه سیاسی یا هر جنبه مهم دیگری. اما نام ایران چرا در این گزارش آمده است؟
رویداد۲۴ | سال ۲۰۲۵ سالی پرآشوب بود؛ دونالد ترامپ که تجارت جهانی را مختل کرد و درگیریهای هولناک غزه و سودان را به آتش کشاند. با این حال، چند کشور توانستند از این آبهای متلاطم بهخوبی عبور کنند. کانادا بهجای یک پوپولیست، یک تکنوکرات معتدل را به نخستوزیری برگزید و در برابر زورگویی آمریکا ایستاد. رأیدهندگان در مولداوی، با وجود تهدیدها و عملیات اطلاعات نادرست از سوی مسکو، یک حزب طرفدار روسیه را رد کردند. ترامپ نیز آتشبسی شکننده میان اسرائیل و فلسطینیان برقرار کرد.
کرهجنوبی از تهدیدی جدی علیه دموکراسی خود عبور کرد. یک سال پیش، رئیسجمهور یون سوکیول کوشید حکومت نظامی برقرار کند و نیروها را برای تعطیل کردن پارلمان اعزام کرد. اما قانونگذاران، معترضان و نهادها ایستادگی کردند و امسال رئیسجمهور سابقِ بیآبرو به اتهام شورش به دادگاه کشانده شد.
بیشتر بخوانید: گزارش تکاندهنده صندوق بین المللی پول؛ ایران سومین اقتصاد رو به زوال جهان در ۲۰۲۵ | ۸۰ درصد ایرانیها زیر خط فقر جهانیاند
نمونهای دیگر از برخورد با تلاشهای خشونتبار برای برهم زدن نظم قانون اساسی، برزیل بود. در سپتامبر، دادگاهی در برزیل جائیر بولسونارو—رئیسجمهور پیشین که انتخابات ۲۰۲۲ را باخت، مدعی تقلب شد و کوشید برای ماندن در قدرت کودتا کند—را به ۲۷ سال زندان محکوم کرد. برزیل بیشتر عمر خود را در قرن بیستم گرفتار کودتا بوده است؛ این نخستینبار است که یک کودتاچی بهطور شایسته مجازات میشود. دولت این کشور در سال ۲۰۲۵ توانست روند جنگلزدایی در آمازون را کند کند و سهمی در مهار تغییرات اقلیمی داشته باشد. با این حال، سیاست خارجیِ متمایل به کرملین لکهای جدی بر کارنامهاش گذاشت.
دو مدعی اصلی امسال از نظر نشریه اکونومیست بسیار متفاوتاند: آرژانتین و سوریه. بهبود آرژانتین اقتصادی بوده است. رئیسجمهور این کشور، خاویر میلی، از سال ۲۰۲۳ اصلاحات گسترده بازارمحور را آغاز کرد تا کشورش را از بیش از یک قرن دولتگرایی و رکود بیرون بکشد. چنین اصلاحاتی—لغو کنترل قیمتها، مهار هزینهها و حذف یارانههای مخرب—بهغایت دشوارند، چون دردناکاند؛ بسیاری از اصلاحگران پیشین شکست خوردند. اما آقای میلی در سال ۲۰۲۵ بر «ارهبرقی» اصلاحات ایستاد و رأیدهندگان نیز از او حمایت کردند. آمریکا هم با ارائه بسته نجات ۲۰ میلیارد دلاری برای جلوگیری از بحران مالی همراهی کرد. نتایج چشمگیر بوده است: تورم از ۲۱۱ درصد در ۲۰۲۳ به حدود ۳۰ درصد رسیده؛ نرخ فقر نسبت به سال گذشته ۲۱ واحد درصد کاهش یافته؛ بودجه مهار شده؛ پزو به سمت شناور شدن حرکت کرده و بیشتر کنترلهای سرمایه برداشته شده است.
با این همه، آرژانتین هنوز میتواند ناکام بماند. پرونئیستهایی که نسلها کشور را بد اداره کردند، در کمین بازگشتاند اگر آقای میلی لغزش کند. خودِ رئیسجمهور نیز ضعفهایی دارد: تحملناپذیری نسبت به منتقدان و گرفتار بودن در رسواییهای فساد. اما اگر اصلاحات پایدار بمانند، میتوانند مسیر آرژانتین را برای همیشه تغییر دهند—و به اصلاحگران اقتصادی در همهجا امید ببخشند.
از نظر نشریه اکونومیست، بهبود وضعیت سوریه سیاسی بوده است. اندکی بیش از یک سال پیش، این کشور زیر سلطه بشار اسد بود. این نشریه در این بخش نام ایران را آورده و گفته سوریه پیش از پیروزی احمد الشرع تحت سلطه دیکتاتوری منفور با حمایت ایران و روسیه قرار داشت. زندانها پر از زندانیان سیاسی بود و مخالفت با شکنجه یا مرگ پاسخ داده میشد. سیزده سال جنگ داخلی بیش از نیممیلیون کشته برجای گذاشت. نیروهای اسد بهطور بیتمایز از سلاح شیمیایی و بمبهای بشکهای علیه غیرنظامیان استفاده کرده بودند. بیش از ۶ میلیون نفر از کشور گریخته بودند.
اما در اوایل دسامبر ۲۰۲۴، خودِ این مستبد ناچار به فرار شد و شورشیان قدرت را به دست گرفتند. اکونومیست نوشته: زمانی که آن سال کشور سال را انتخاب میکردیم، برای تصور سیمای سوریه جدید زود بود. حاکم جدید، احمد الشرع، جهادیست بود و بسیاری میترسیدند حکومت اسلامی سختگیرانهای برقرار کند یا کشور به هرجومرج فروبپاشد. اما هیچیک رخ نداد. زنان مجبور به پوشش اجباری یا خانهنشینی نیستند. سرگرمی—و بله، الکل—مجاز است. آقای شرع شگفتیهای مثبتی رقم زده، کشور را یکپارچه نگه داشته و روابط خوبی با آمریکا و کشورهای خلیج فارس برقرار کرده است. با کاهش تحریمهای غربی، اقتصاد نیز در حال جان گرفتن است.
با این حال، مشکلات بزرگی باقی است. شبهنظامیان دو قتلعام محلی هولناک علیه اقلیتها انجام دادند که ۲ هزار کشته برجا گذاشت. احمد شرع به شیوهای قبیلهای حکومت میکند و در چنین کشوری شکننده، هنوز احتمال خطاهای بزرگ وجود دارد.
با وجود این، سوریه در سال ۲۰۲۵ بهمراتب شادتر و آرامتر از ۲۰۲۴ است. ترس دیگر فراگیر نیست. زندگی آسان نیست، اما برای بیشتر مردم کموبیش عادی شده است؛ و مردم با «رأی دادن با پاهایشان» این را تأیید میکنند: حدود ۳ میلیون سوری به خانه بازگشتهاند. انتخاب ما نیز سوریه است.
