سخنان وزیر ارتباطات درباره امنیتی شدن موضوع فیلترینگ| از کرامات شیخ ما که فهمید شیره شیرین است!
رویداد ۲۴| در حالی که ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، از «جدی بودن» دولت در موضوع رفع فیلترینگ سخن میگوید و محدودسازی اینترنت را «مسئلهای ضد امنیتی» میداند، افکار عمومی با شنیدن این جملات بیش از آنکه احساس امید کند، با نوعی حس تکرار مکررات روبهرو میشود. بدیهیاتی که سالهاست کارشناسان، فعالان فناوری، کسبوکارهای آنلاین و حتی بخش بزرگی از جامعه بر آن تأکید دارند، حالا پس از گذشت حدود یک سال و نیم از عمر دولت پزشکیان، از زبان وزیر ارتباطات بیان میشود؛ بیآنکه تغییر ملموسی در وضعیت فیلترینگ رخ داده باشد.
دولت پزشکیان با شعارهای پررنگ در حوزه آزادی اینترنت، رفع فیلترینگ و بازگشت عقلانیت به سیاستگذاری فضای مجازی روی کار آمد. این وعدهها برای میلیونها کاربر اینترنت، استارتاپها و فعالان اقتصاد دیجیتال، نشانهای از پایان یک دوره محدودسازی پرهزینه تلقی میشد. اما امروز، با گذشت زمان قابل توجهی از آغاز به کار دولت، واقعیت موجود فاصله معناداری با آن شعارها دارد. بسیاری از پلتفرمهای پرکاربرد همچنان فیلتر هستند و زندگی دیجیتال مردم کماکان به فیلترشکنها گره خورده است.
اظهار وزیر ارتباطات مبنی بر اینکه بیش از ۸۰ درصد مردم از فیلترشکن استفاده میکنند، نه یک کشف تازه است و نه دستاورد سیاستی. این آمار سالهاست در اشکال مختلف مطرح میشود و خود گواه روشنی بر ناکارآمدی سیاست فیلترینگ است. اینکه پس از این همه زمان، بالاترین مقام اجرایی حوزه ارتباطات کشور تازه بر «نیاز واقعی جامعه» و «پیامدهای امنیتی فیلترشکنها» تأکید میکند، بیش از آنکه نشانه جسارت باشد، یادآور تعلل و عقبماندگی دولت از وعدههایش است.
واقعیت این است که ضد امنیتی بودن فیلترینگ، موضوعی بدیهی است. وقتی اکثریت جامعه برای دسترسی به خدمات عادی اینترنتی ناچار به استفاده از ابزارهای ناشناخته و ناامن میشوند، کنترل دادهها از دست حاکمیت خارج میشود، مخاطرات امنیتی افزایش مییابد و شهروندان در معرض انواع بدافزارها و سوءاستفادهها قرار میگیرند. گفتن این نکات از سوی وزیر، آن هم در شرایطی که سیاست رسمی تغییری نکرده، بیشتر شبیه توصیف وضعیت موجود است تا ارائه راهحل یا پذیرش مسئولیت.
دولت بارها اعلام کرده که در مسیر رفع فیلترینگ با مخالفتهایی روبهروست و «نمیگذارند» این کار انجام شود. این گزاره شاید در سطح ساختار قدرت بیراه نباشد، اما نمیتواند بار مسئولیت را از دوش دولت بردارد. مردمی که به دولت پزشکیان رأی دادند، او را مسئول بهبود شرایط میدانند، نه صرفاً راوی موانع. در منطق افکار عمومی، دولت یعنی قوه مجریه با تمام اختیارات و ابزارهایش؛ اگر قرار باشد هر وعدهای با ارجاع به مخالفت دیگران بینتیجه بماند، اساساً مفهوم مسئولیتپذیری سیاسی زیر سؤال میرود.
از سوی دیگر، تکرار اینکه «ما موافق رفع فیلتر هستیم، اما نمیشود» بهمرور زمان کارکرد خود را از دست میدهد. جامعه انتظار دارد دولت، اگر واقعاً به ضد امنیتی بودن فیلترینگ باور دارد، این باور را به سیاست عملی تبدیل کند؛ چه از طریق مذاکره و اجماعسازی در سطوح بالای تصمیمگیری، چه با ارائه برنامه زمانبندیشده و شفاف به مردم. سکون فعلی، با هیچیک از این انتظارات همخوانی ندارد.
در عمل، آنچه رخ داده ادامه همان وضعیتی است که دولت پیشین نیز مسئول آن بود؛ با این تفاوت که دولت جدید با سرمایه اجتماعی وعده «رفع فیلترینگ» بر سر کار آمده است. همین موضوع باعث میشود میزان نارضایتی و احساس سرخوردگی بیشتر شود. وقتی وزیری پس از ماهها، تازه به زبان میآورد که فیلترینگ ضد امنیت است، این پرسش شکل میگیرد که اگر چنین است، چرا این سیاست همچنان ادامه دارد؟
مسأله فیلترینگ دیگر صرفاً یک بحث فنی یا فرهنگی نیست؛ به شاخصی برای سنجش صداقت و کارآمدی دولت تبدیل شده است. دولت پزشکیان اگر میخواهد از زیر سایه شعارزدگی خارج شود، باید از بیان بدیهیات عبور کند و به اقدام برسد. در غیر این صورت، تاریخ این دوره را نه با سخنان درست، اما دیرهنگام، بلکه با فاصله عمیق میان وعده و عمل به یاد خواهد آورد.
در نهایت این که بالغ بر یک سال و نیم بعد از آغاز به کار دولت مسعود پزشکیان با چند شعار محوری از جمله رفع فیلترینگ حالا امروز وزیر ارتباطات دولت چهاردهم در حاشیه نشست هیئت دولت می گوید که فیلترینگ به مساله ای ضدامنیتی تبدیل شده است. این اظهار نظر از وزیر ارتباطات البته باید در دسته کرامات ایشان درج شود.
