آیا پیوند مغز استخوان درمان قطعی سرطان است؟

رویداد۲۴ نازنین احمدی: آیا ما می توانیم به بیمارانی که نیاز به اهدای مغز استخوان دارند کمک کنیم و آیا در طی این کمک به ما اهداکنندگان آسیبی وارد می شود؟

به گزارش رویداد 24 به نقل از UCLA Health، این روزها گاهی در فضای مجازی اخباری مبنی بر نیاز کودکی به پیوند مغز استخوان به دلیل بیماری صعب العلاج خون منتشر می شود. در مرحله بعد، از افراد با گروه خونی خاصی دعوت می شود تا با والدین او تماس بگیرند و داوطلب اهدای مغز استخوان شوند. پیوند مغز استخوان سال هاست که با موفقیت انجام شده است.

اگر شما یا یکی از بستگانتان به پیوند مغز استخوان می اندیشید، یا اگر تمایل به اهدای مغز استخوان دارید، احتمالاً در این مورد سؤالاتی دارید. این مطلب به شما کمک می کند تا به پاسخ سوال هایتان برسید.

پیوند مغز استخوان چیست؟

پیوند مغز استخوان (BMT) روشی است که برای درمان برخی سرطان ‌ها یا سایر بیماری ‌های خون و مغز استخوان استفاده می‌شود. این شامل گرفتن سلول های بنیادی مغز استخوان سالم (معمولاً از اهداکننده) و قرار دادن آنها در جریان خون بیمار است.

پس از پیوند مغز استخوان، سلول های بنیادی سالم شروع به بازسازی سلول های بنیادی بیشتری می کنند. سلول های جدید به بازسازی سیستم ایمنی قوی تر و بدون سرطان کمک می کنند.

آیا پیوند مغز استخوان همان پیوند سلول های بنیادی می باشد؟

ممکن است اصطلاح پیوند مغز استخوان و پیوند سلول های بنیادی را به جای یکدیگر بشنوید که ممکن است گیج کننده باشد. این دو اصطلاح پزشکی، درمان خاص و یکسانی را توصیف می کنند.

باید بکوییم که تمامی پیوند های انجام شده برای درمان سرطان خون یا مغز استخوان از طریق سلول های بنیادی می باشد.

سلول های بنیادی را می توان از موارد زیر ایجاد کرد:

مغز استخوان (خود شما یا اهداکننده)

خون محیطی (خود شما یا اهداکننده)

خون بند ناف

در اصطلاح پزشکی هر یک از این سه نوع پیوند، «پیوند سلول خونساز» است. اما مردم از اصطلاح پیوند مغز استخوان برای توصیف هر سه استفاده می کنند.

چرا فردی به پیوند مغز استخوان (BMT) نیاز دارد؟

طبق مطالعات انجام شده پیوند مغز استخوان با سلول های بنیادی، می تواند سرطان ها و سایر بیماری های خون و مغز استخوان را درمان کرده و از بین ببرد. همچنین این روش می تواند اکثر افراد مبتلا به لوسمی یا لنفوم را درمان می کند.

BMT می تواند برای افرادی که مغز استخوان آن ها توسط شیمی درمانی یا سایر روش های درمانی از بین رفته است موثر باشد. همچنین بیماری هایی که عملکرد مغز استخوان را متوقف می کنند را درمان می کند.

روش پیوند مغز استخوان

ابتدا فرد برای پیوند مغز استخوان آماده می شود. برای اکثر افراد، آماده سازی شامل چندین دوز شیمی درمانی، پرتودرمانی کل بدن یا هر دو است. این درمان ‌ها سلول‌ های سرطانی و مغز استخوان ناسالم را ضعیف یا از بین می‌برند و به سلول ‌های سالم جدید شروعی تازه می‌دهند.

در طی پیوند، سلول‌های بنیادی از طریق یک کاتتر (لوله نازک و انعطاف‌پذیر) وارد جریان خون می‌شوند که در ورید بزرگ بازو قرار می‌گیرد. پس از آن، فرد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت است، بنابراین باید در زمانی که بدن در حال ساختن یک سیستم ایمنی جدید است، مراقبت شود.

چه مدت طول می کشد تا پس از پیوند مغز استخوان بهبودی حاصل شود؟

وضعیت هر فرد منحصر به فرد است، اما بیشتر افراد می توانند انتظار داشته باشند که زمانی را در بیمارستان بگذرانند، زیرا بدن سیستم ایمنی خود را بازسازی می کند. هنگامی که پزشکان تشخیص دادند که سیستم ایمنی بدن به اندازه کافی قوی است، فرد از بیمارستان مرخص می شود تا در خانه به نقاهت ادامه دهد. ممکن است چندین ماه (یا حتی سالها) پس از BMT طول بکشد تا سیستم ایمنی به طور کامل بهبود یابد.

روند اهدای مغز استخوان چگونه است؟

اگر می خواهید به یکی از بستگان خود کمک کنید، پزشک او بررسی می کند که آیا این امکان برای شما وجود دارد یا خیر.

اگر همتا هستید، آزمایش های بیشتری برای آماده شدن برای اهدا خواهید داشت. پزشکان از دو طریق، سلول های بنیادی اهدا کننده را برای پیوند مغز استخوان دریافت می کنند که یکی شامل یک روش جراحی است و دیگری سلول های بنیادی را از خون اهدا کننده جمع آوری می کند.

چه مواقعی می شود به بیماران مغز استخوان کمک کرد؟

صرف نظر از درست یا نادرستی این روش، ببینیم چه زمانی می‌توانیم به بیمارانی که نیاز به اهدای مغز استخوان دارند کمک کنیم و آیا طی این کمک ‌ها ضرری برای ما اهداکنندگان وجود دارد یا خیر؟

در مورد بیماری های مختلف، پزشکان ممکن است پیوند مغز استخوان را برای بیماران صعب العلاج تجویز کنند. این بیماران معمولاً بیماری های خونی بدخیم یا بیماری های خونی غیر بدخیم دارند. بیماری های بدخیم شامل سرطان های حاد و مزمن خون است.

به همین ترتیب، بیماری هایی مانند بیماری مولتیپل میلوما که مغز استخوان را تحت تأثیر قرار می دهد، بدون اینکه بر خون تأثیر بگذارد. به همین ترتیب، انواع بیماری های لنفومی که به درمان های اولیه پاسخ نداده اند یا عود می کنند و در این مورد ممکن است با پیوند مغز استخوان درمان شوند.

بیماری های خوش خیم شامل بیماری های تالاسمی است که نیاز به تزریق خون مکرر دارند و همچنین بیماری های نقص ایمنی در کودکان که ممکن است نیاز به پیوند مغز استخوان داشته باشند.

شیمی درمانی یا پیوند مغز استخوان؟

بیماری های سرطانی یا بدخیم خون، قبل از اینکه نیاز به پیوند مغز استخوان داشته باشند، در اکثر موارد مانند لوسمی حاد، نیاز به شیمی درمانی اولیه دارند.

هنگامی که بیماران شیمی درمانی می شوند، پاسخ به شیمی درمانی منجر به بهبود وضعیت آن ها می شود و کم خونی، کمبود پلاکت و همچنین خونریزی ناشی از کمبود پلاکت و اختلالات گلبول های سفید که می تواند باعث عفونت در بیماران شود، از بین می رود.

معمولاً بهبود و از بین رفتن علائم و مشکلات تولید مغز استخوان و سلول های خونی در شیمی درمانی موقتی است. در برخی از انواع بیماری های سرطان خون نیاز به درمان های تکمیلی داریم که شامل شیمی درمانی تثبیت کننده و همچنین شیمی درمانی نگهدارنده است و برای تقویت پاسخ به درمان اولیه از پیوند مغز استخوان استفاده می شود.

عوارض پیوند مغز استخوان

بیمارانی که پیوند شده اند، عوارضی مانند بروز بیماری های کبدی و گوارشی و ... دارند. البته این عوارض در برخی بیماران دیده می شود و برای همه بیماران صدق نمی کند، اما یکی از عوارض شایعی که اکثر بیماران با آن مواجه هستند، انسداد ورید کبدی است. گاهی اوقات گیرندگان پیوند مغز استخوان زندگی عادی و گاهی 5-3 سال زندگی می کنند.

خطر عفونت:

پس از پیوند مغز استخوان، حتی باکتری های موجود بر روی پوست یا دستگاه گوارش بیمار نیز می توانند باعث عفونت شوند. به همین دلیل پس از عمل پیوند، پزشکان دارو هایی مانند آنتی بیوتیک، ضد قارچ و دهانشویه را برای جلوگیری از عفونت در بدن بیمار تجویز می کنند.

خطر کم خونی:

کم خونی نیز از دیگر عوارضی است که ممکن است بیمار پس از عمل پیوند با آن مواجه شود. بنابراین در صورت مشاهده هر یک از علائم خستگی، لرزش، خارش و ... باید به پزشک مراجعه و در صورت نیاز خون اهدا کنید.

سخن آخر

پیوند مغز استخوان برای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله سرطان خون استفاده می شود و روش های درمانی آن و میزان تاثیر آن بر سلامت و بهبودی به بدن و خود بیمار بستگی دارد.

موسسات خیریه زیادی در کشور ما برای کمک به بیماران سرطانی ایجاد شده است که از نظر مالی به آنها کمک می کنند و به دلیل عدم توانایی مالی آن ها را از تسلیم شدن در برابر سرطان حمایت می کنند، خرید تاج گل خیریه می تواند به این بیماران کمک کند.