ماجرای نوری که در زلزله خوی و ترکیه دیده شده چیست؟

رویداد۲۴ در زلزله‌های اخیر در ترکیه و سوریه و حتی زلزله غرب ایران یک پدیده برای همه بینندگان عجیب و حتی مشکوک به نظر می‌رسید؛ نور آبی رنگی شبیه به رعد و برق که همزمان با زلزله در آسمان دیده می‌شد. افرادی که این نور را مشاهده کرده‌اند و بعضا موفق شدند از آن فیلمبرداری کنند، نسبت به عامل بروز زلزله دچار توهم توطئه شده‌اند. برخی مدعی شدند که زلزله در واقع ناشی از یک انفجار بوده و برخی دیگر آزمایش‌های زیرزمینی را عامل بروز زلزله خوانده‌اند.

مشاهده نور در زمان زلزله ترکیه

نور در زلزله خوی

اولین گزارش‌ها درباره ظهور نور در زمان زلزله به ۸۹ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. زلزله سال ۲۰۱۷ مکزیک یکی از نمونه‌های معروف ظهور نور بوده است. ظهور یک نور سبز-آبی در زمان زلزله ۸.۱ ریشتری مکزیک به لطف شبکه‌های اجتماعی در همه جهان دیده شد. آن زمان هم تئوری‌های مختلفی از انفجار اتمی گرفته تا نقش فرازمینی‌ها در بروز زلزله مطرح شد. دانشمندان تلاش کرده اند که دلیل این پدیده را توضیح بدهند.

فریدمان فروند استاد فیزیک دانشگاه ایالتی سن خوزه مکزیک و محقق ارشد مرکز تحقیقات ایمز ناسا در مصاحبه‌ای با نشنال جئوگرافیک در سال ۲۰۱۴ وجود این نور‌ها را در ارتباط با زلزله تایید کرده و گفته نور‌هایی که قبل یا همراه با زلزله پدیدار می‌شوند، می‌توانند «شکل ها، فرم‌ها و رنگ‌های مختلفی را داشته باشند.»

نورهای زلزله در تاریخ

فروند و همکارانش ۶۵ روایت از چنین نور‌هایی را مطالعه کردند و یافته‌های خود را سال ۲۰۱۴ در رساله تحقیقات لرزه‌نگاری منتشر کردند. به عنوان مثال، در ۱۲ نوامبر ۱۹۸۸، مردم ۱۱ روز قبل از وقوع یک زمین لرزه قدرتمند، یک کره نورانی صورتی-بنفش درخشان را در امتداد رودخانه سنت لارنس در کبک گزارش کردند. در پرو، نور‌ها شبیه فلاش درخشانی بودند که آسمان را روشن می‌کردند، و در فیلم دوربین‌های امنیتی قبل از زلزله ۸.۰ ریشتری در سال ۲۰۰۷ ثبت شده‌اند. قبل از زلزله سال ۲۰۰۹ در لاکویلا، ایتالیا، شعله‌های نور ده سانتی‌متری در بالای یک خیابان سنگی سوسو می‌زده است.

آیا نور‌های زلزله واقعی هستند؟

سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده در مورد اینکه آیا نور‌های زلزله موسوم به EQL واقعا وجود دارد یا خیر، محتاطانه پاسخ داده است. این آژانس در وب‌سایت خود می‌گوید: «ژئوفیزیک‌دان‌ها در مورد اینکه تا چه حد فکر می‌کنند گزارش‌های افراد از نور غیرمعمول قبل یا همزمان با زلزله و نزدیک به مرکز زلزله واقعیت دارند، نظرات متفاوتی دارند. برخی تردید دارند که این گزارش‌ها شواهد محکمی برای وجود EQL باشد، در حالی که برخی دیگر فکر می‌کنند گزارش‌های قابل قبولی در ارتباط با وجود EQL وجود دارد.» فروند در گروه دوم است.

چه چیزی باعث ظهور نور زلزله می‌شود؟

فروند و همکارانش با تجزیه و تحلیل ۶۵ حادثه ظهور نور زلزله در مطالعه سال ۲۰۱۴، این نظریه را مطرح کردند که این نور‌ها ناشی از بار‌های الکتریکی فعال در انواع خاصی از سنگ‌ها در طول فعالیت لرزه‌ای هستند. «گویی یک باتری را در پوسته زمین روشن کرده‌اید.» به عنوان مثال سنگ‌های بازالت و گابرو دارای نقص‌های کوچکی در کریستال‌های خود هستند که می‌تواند بار‌های الکتریکی را در هوا آزاد کند. دانشمندان تخمین زدند که شرایطی منجر به بروز این نور‌ها می‌شود، در کمتر از ۰.۵ درصد از زمین لرزه‌ها در سراسر جهان وجود دارد. به همین دلیل است که این پدیده نسبتاً نادر است. آن‌ها همچنین خاطرنشان کردند که نور‌های زلزله بیشتر قبل یا در هنگام زلزله ظاهر می‌شوند.

نتایج یک مطالعه دیگر نشان می‌دهد سنگ‌های کوارتزدار وقتی به روش خاصی فشرده می‌شوند، میدان‌های الکتریکی قوی ایجاد می‌کنند. اما یکی از مشکلات مطالعه نور‌های زلزله، غیرقابل پیش‌بینی بودن و کوتاه‌مدت بودن آنهاست. در تلاش برای حل این مشکل، برخی از دانشمندان سعی کرده‌اند این پدیده را در آزمایشگاه بازسازی کنند.