تهران شرط میگذارد، ترامپ عجله ندارد؛ مذاکرات فرسایشی در راه است؟
رویداد۲۴| مجلس شورای اسلامی با صدور بیانیهای تاکید کرد که «باید برای مذاکره پیش شرط گذاشت». در این بیانیه به صراحت اعلام شده که نباید مانند گذشته وارد گفتوگو با آمریکا شد.
در این بیانیه آمده است: «وقتی آمریکا مذاکره را ابزاری برای فریب ایران و پوشش حمله نظامی ناگهانی رژیم صهیونیستی قرار داده، دیگر نمیتوان مانند سابق مذاکره کرد؛ باید پیششرطهایی گذاشت و تا تحقق کامل آنها، هیچ مذاکره جدیدی صورت نگیرد.»
این موضعگیری صریح از سوی نهاد قانونگذار در ایران، درحالی مطرح میشود که پس از جنگ ۱۲ روزه، گمانهزنیهایی درباره احتمال گفتوگوی غیررسمی میان تهران و واشنگتن منتشر شده است. رسانههای بینالمللی از جمله الجزیره و واشنگتنپست از تلاش برخی کشورهای واسطه برای باز کردن مجدد مسیر دیپلماسی خبر دادهاند.
موضع تهران؛ مذاکره مشروط و با تضمین
در دولت جدید، اگرچه فضای رسمی نسبت به مذاکره بازتر از گذشته است، اما اصول راهبردی همچنان حفظ شدهاند. سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه، در نشستهای اخیر تأکید کرده که ایران هیچگاه برنامه غنیسازی صلحآمیز خود را متوقف نخواهد کرد و شرط اصلی هر مذاکرهای، «احترام کامل به حقوق هستهای ایران» و لغو عملی تحریمها است.
از سوی دیگر، برخی مشاوران ارشد نظام نیز بر لزوم تغییر ریشهای در رفتار طرف مقابل تأکید دارند. مثلا علیاکبر ولایتی، مشاور رهبر انقلاب در امور بینالملل، گفته بود: «ما مخالف مذاکره نیستیم، اما با تکرار تجربه برجام بدون تضمین اجرایی، قطعاً مخالفیم.»
پیششرطهای احتمالی ایران؛ از ضمانت حقوقی تا جبران سیاسی
آنطور که از فضای سیاسی و رسانهای برداشت میشود، پیششرطهای ایران برای ورود به مذاکرات جدید میتواند شامل مواردی مثل لغو رسمی و پایدار تحریمهای اقتصادی، بانکی و نفتی، ارائه تضمین کتبی از سوی آمریکا مبنی بر عدم خروج دوباره از توافق، پایان دادن به حملات سایبری و خرابکارانه اسرائیل علیه تأسیسات ایران، محکومیت رسمی تجاوز اخیر اسرائیل از سوی اروپا و شورای امنیت و شناسایی حق غنیسازی ایران در چارچوب NPT باشد.
موضع آمریکا؛ سکوت محتاط یا انتظار تاکتیکی؟
در طرف مقابل، دولت آمریکا هنوز واکنش رسمی مشخصی به مواضع جدید تهران نشان نداده است. البته دونالد ترامپ مدام تاکید میکند که عجلهای برای مذاکره با ایران ندارد. سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده گفته که واشنگتن همچنان به مسیر دیپلماسی باور دارد، اما ایران باید «با حسن نیت و بدون پیششرطهای مازاد» وارد گفتوگو شود.
آیا مذاکرات احتمالی به نتیجه میرسد؟
حال باید دید که مذاکرات احتمالی بر پایه پیششرطهایی که ایران به آن تاکید دارد چقدر شانس موفقیت دارد؟ پاسخ به این سؤال پیچیده است. از یک سو، ارادهای نسبی برای بازگشت به دیپلماسی در هر دو سو وجود دارد؛ از سوی دیگر، سطح بیاعتمادی، مطالبات سنگین تهران و فضای ملتهب منطقهای، مسیر گفتوگو را دشوار کرده است.
برخی تحلیلگران باور دارند اگر دولت بتواند اجماع داخلی را درباره چارچوب و حدود مذاکرات شکل دهد و حمایت نهادهای کلیدی را جلب کند، احتمال پیشرفت در مذاکرات وجود دارد. اما در غیاب چنین انسجامی، احتمال به نتیجه رسیدن مذاکرات، بسیار محدود خواهد بود.
آنچه که مشخص است، ایران امروز در آستانه تصمیمی راهبردی قرار دارد: آیا مسیر مذاکره با شروط سختگیرانه ادامه مییابد یا دوباره به بنبست سیاسی میرسد؟
بدیهی است که بدون شفافیت در سیاست داخلی، اجماع در سطح حاکمیت و تغییر واقعی در رفتار طرف مقابل، هرگونه مذاکرهای صرفاً تکرار گذشته خواهد بود؛ گذشتهای که هزینههای آن هنوز هم بر دوش مردم سنگینی میکند.
ترامپ برای مذاکره عجله ندارد چون حساب میکند مکانیزم ماشه چون شمشیر هراکلیتوس بالای سر ایران است 
