ایران و ۶۵ روز بحرانی؛ از بازگشت تحریمها تا تبعات خروج از NPT
رویداد۲۴ | مکانیسم ماشه، سازوکاری که طبق بندهای ۳۶ A و ۳۷ B برجام و بندهای ۱۱ C و ۱۲ D قطعنامه ۲۲۳۱، میتواند بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران را به دنبال داشته باشد، نهایتاً از ۲۳ مرداد تا ۲۷ شهریور ۱۴۰۴ قابل فعالسازی است. پژوهشگر اقتصاد سیاسی، متین فارابی، در گزارشی برای روزنامه فرهیختگان تشریح کرده است که در صورت عدم تصویب قطعنامهای در شورای امنیت ظرف ۳۰ روز پس از ارجاع موضوع، همه تحریمهای سابق سازمان ملل به طور خودکار بازمیگردند.
فارابی به شش قطعنامه مهم سازمان ملل اشاره کرده که با فعال شدن مکانیسم ماشه مجدداً اجرا خواهند شد. او نوشته: «مهمترین قطعنامه، شماره ۱۹۲۹ است که تحریمهایی را در حوزههای تسلیحاتی، فناوری موشکی، مالی، بانکی، بیمهای و کشتیرانی علیه ایران اعمال میکند و کشورهای عضو را ملزم به جلوگیری از فعالیتهای مرتبط با اشاعه هستهای میکند.»
تحریمهای این قطعنامه شامل ممنوعیت فروش سلاح به ایران، انسداد داراییهای مرتبط با نهادهایی مانند سپاه پاسداران، و الزام به بازرسی محمولههای مشکوک است. وی یادآور شده که اگرچه فروش نفت به طور مستقیم مشمول تحریمهای سازمان ملل نیست، اما ظرفیت فشار روانی و دیپلماتیک تحریمهای چندجانبه سازمان ملل بیشتر از تحریمهای یکجانبه آمریکاست.
در این گزارش آمده است که اجرای این تحریمها به اراده سیاسی کشورها بستگی دارد و این موضوع در تحریمهای قبلی توسط کشورهایی مثل روسیه و پاکستان دیده شده است.
فرهیختگان نقش چین و امارات رل نیز به عنوان شرکای اقتصادی کلیدی ایران برجسته کرده و نوشته: «امارات، مرکز تبادلات مالی و کالایی ایران بوده و چین خریدار اصلی نفت ایران است. چین اگرچه از تحریمهای یکجانبه آمریکا انتقاد میکند، اما پایبندی خود به قطعنامههای سازمان ملل را اعلام کرده و ممکن است در اجرای تحریمها تفسیرپذیری داشته باشد.»
این روزنامه اصولگرا در ادامه واکنش اروپا پس از بازگشت قطعنامهها را مورد اشاره قرار داده و نوشته: «اروپا پس از تصویب قطعنامه ۱۹۲۹، تحریمهای اقتصادی و مالی فراگیر علیه ایران وضع کرد که شامل ممنوعیت صادرات تجهیزات نظامی، فناوری حساس و توقف واردات نفت و گاز بود. این تحریمها به احتمال زیاد تشدید خواهند شد.»
در بخش دیگری از گزارش، فارابی به تبعات امنیتی و نظامی احتمالی این تحریمها پرداخته است. اگرچه قطعنامه ۱۹۲۹ مجوز توسل به زور نمیدهد، اما تجربه تاریخی نشان داده که برخی کشورها میتوانند از این فضا برای مشروعیت بخشی به اقدامات نظامی استفاده کنند.
فارابی در پایان به پیشنهاد اتحادیه اروپا برای تمدید مهلت مکانیسم ماشه در ازای شروع مجدد همکاری ایران با آژانس و مذاکرات هستهای اشاره کرده و نوشته است: «باید دید واکنش ایران به این پیشنهاد چه خواهد بود.»
فرهیختگان همچنین تاکید کرده که «فعالسازی مکانیسم ماشه علاوه بر تبعات اقتصادی و تجاری، ظرفیت ایجاد اجماع جهانی علیه ایران را نیز دارد. اعلام احتمال خروج ایران از NPT در واکنش به این اقدام، میتواند تنشهای منطقهای و جهانی را تشدید کرده و احتمال درگیری نظامی را افزایش دهد.»
