مکانیسم ماشه چه تاثیری بر قیمت ارز و طلا خواهد داشت؟
رویداد۲۴ | در روزهای اخیر، «مکانیزم ماشه» یا «اسنپبک» به یکی از بحثهای اصلی در میان سرمایهگذاران و فعالان بازار تبدیل شده. اسنپ بک که ریشه در توافق هستهای سال ۲۰۱۵ دارد، پتانسیل ایجاد اثرات مخرب بر اقتصاد کلان کشور را داراست و میتواند بهطور خاص بازارهای ارز و طلا را با نوسانات شدیدی مواجه کند. اما این مکانیزم دقیقاً چیست و چرا فعالسازی آن میتواند چنین تأثیر عمیقی بر داراییهای کلیدی مردم داشته باشد؟
مکانیزم ماشه و بازگشت یکطرفه تحریمها
مکانیزم ماشه یکی از بندهای کلیدی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است که در سال ۲۰۱۵ میان ایران و کشورهای ۱+۵ (شامل آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، چین و روسیه) به امضا رسید. بر اساس این بند، اگر هر یک از طرفهای توافق به این نتیجه برسد که ایران به تعهدات هستهای خود عمل نکرده است، میتواند بهصورت یکطرفه درخواست بازگشت تمام تحریمهای سازمان ملل علیه ایران را بدهد. نکته بسیار مهم و تعیینکننده این است که این فرآیند نیازی به رأیگیری در شورای امنیت ندارد و حتی کشورهایی که از حق وتو برخوردارند، نمیتوانند مانع آن شوند.
این تحریمها بخشهای حیاتی اقتصاد ایران را هدف قرار میدهند، از جمله فروش نفت، تسویهحسابهای مالی و بانکی، و تجارت دریایی. هرچند اقتصاد ایران در حال حاضر نیز با تحریمهای نفتی و بانکی دستوپنجه نرم میکند، اما فعالسازی مکانیزم ماشه این فشارها را به شدت افزایش داده و با ایجاد مشکلات جدی برای تجارت دریایی، اقتصاد کشور را در تنگنای بیسابقهای قرار خواهد داد. این وضعیت به معنای قطع شدن شریانهای اصلی ورود ارز به کشور است، زیرا نه تنها پیدا کردن مشتری برای نفت و فرآوردههای نفتی دشوارتر میشود، بلکه انتقال ارز حاصل از فروشهای احتمالی به داخل کشور نیز با موانع بزرگتری روبهرو خواهد شد.
تاثیر مکانیسم ماشه بر نرخ دلار
تأثیر فعالسازی مکانیزم ماشه بر اقتصاد ایران انکارناپذیر است، اما فشار روانی ناشی از این رویداد حتی میتواند از اثرات واقعی آن نیز بیشتر باشد. بازگشت تحریمهای نفتی و بانکی بهطور مستقیم توانایی دولت در تأمین بودجه را مختل کرده و به کسری بودجه شدید منجر میشود. در شرایط تحریمی، دولت برای جبران این کسری، گزینههای محدودی پیش رو دارد و محتملترین راهکار، چاپ پول و افزایش نقدینگی است.
بیشتر بخوانید: مکانیسم ماشه چیست و در چه صورت علیه ایران فعال میشود؟
این افزایش نقدینگی یک واکنش زنجیرهای را در اقتصاد به راه میاندازد. با بالا رفتن قدرت خرج کردن خانوارها، تقاضا برای کالاها و داراییهای سرمایهای بهشدت افزایش مییابد که این امر به تورم دامن میزند. در چنین شرایطی، دلار به عنوان یک دارایی امن برای حفظ ارزش پول در برابر تورم، به گزینه اصلی سرمایهگذاران تبدیل میشود. هجوم تقاضا به بازار ارز، بهسرعت قیمت دلار در بازار آزاد را با رشد چشمگیری مواجه خواهد کرد و این چرخه معیوب ادامه مییابد.
تاثیر مکانیسم ماشه بر قیمت طلا
طلا همواره به عنوان یکی از بهترین داراییها برای حفظ قدرت خرید در شرایط نااطمینانی اقتصادی و سیاسی شناخته میشود. قیمت طلا در بازار ایران به دو عامل اصلی وابسته است: قیمت جهانی اونس و قیمت دلار در بازار آزاد. از آنجایی که فعالسازی مکانیزم ماشه منجر به افزایش شدید قیمت دلار میشود، این افزایش بهطور مستقیم قیمت طلا را نیز بالا میبرد، زیرا همبستگی بسیار شدیدی میان این دو بازار وجود دارد.
نکتهای که سرمایهگذاران باید به آن توجه کنند این است که دادههای تاریخی نشان میدهد رشد قیمت طلا همواره بالاتر از نرخ تورم و رشد قیمت دلار در بازار آزاد بوده است. این ویژگی، طلا را به گزینهای جذابتر برای سرمایهگذاری در دوران بحران تبدیل میکند.
راهکار چیست؟ توصیههایی برای سرمایهگذاران
در شرایط وجود تورم و تنشهای سیاسی، کارشناسان توصیه میکنند که خانوارها برای به حداقل رساندن ریسک، از سرمایهگذاری تمام دارایی خود در یک بازار خودداری کنند. بهترین راهکار، تشکیل سبد دارایی متنوع است. یک استراتژی پیشنهادی میتواند به این صورت باشد:
• ۵۰ درصد دارایی در صندوقهای طلا: این صندوقها مزایای زیادی نسبت به خرید طلای فیزیکی دارند؛ از جمله معافیت از مالیات بر عایدی سرمایه، نداشتن هزینههای اضافی مانند اجرت ساخت و سود فروشنده، امنیت بالا در برابر سرقت، و امکان سرمایهگذاری با مبالغ کم (حتی از ۵۰۰ هزار تومان).
• ۳۰ درصد دارایی در صندوقهای درآمد ثابت: این صندوقها در برابر نوسانات شدید بازار ایمن هستند و سود مشخص و پایداری را به سرمایهگذاران ارائه میدهند که به کاهش ریسک کلی سبد کمک میکند.
• ۲۰ درصد دارایی در صندوقهای سهامی: با توجه به اصلاح اخیر بازار سهام، سرمایهگذاری بلندمدت در این صندوقها میتواند گزینه مناسبی برای تنوعبخشی به سبد دارایی باشد.
به هر حال هرچند مکانیزم ماشه تهدیدی جدی برای ثبات اقتصادی کشور محسوب میشود، اما اتخاذ رویکردی هوشمندانه و استراتژیک در سرمایهگذاری میتواند به خانوارها کمک کند تا از ارزش داراییهای خود در برابر طوفانهای اقتصادی پیش رو محافظت کنند.
