راز موضعگیریهای حسن روحانی چیست؟ | پیمان خواجوی: تندروها دنبال حذف روحانی هستند، اما نمیتوانند
رویداد۲۴| عرفان بیوک نژاد - مجادله حسن روحانی و سعید جلیلی حول محور برجام تازگی ندارد، اما درخواست دوباره رئیس جمهور پیشین از جلیلی برای مناظره و امتناع این چهره سیاسی رادیکال از رویارویی با وی یک بار دیگر حسن روحانی را در مرکز توجه رسانهها و افکار عمومی قرار داده است. داغ شدن دوباره این مجادله قدیمی نشان میدهد که پرونده هستهای و مذاکرات بینالمللی همچنان یکی از مهمترین محورهای سیاست ایران است، اما این همه ماجرا نیست. روی دیگر این سکه تلاش حسن روحانی برای سیاست ورزی در شرایط بحرانی کنونی است. او از ماهها قبل با سخنرانیهای افشاگرایانه، جلسات و موضعگیریهای معنادار خود را به صدر اخبار رسانده و این گمانه را تقویت کرده که خواهان ریبرندیگ است. چنانچه برخی میگویند وی در تلاش است تا نقشی مشابه هاشمی رفسنجانی در صحنه سیاست ایران ایفا کند.
روحانی، هاشمی میشود؟
کارنامه حسن روحانی بیش از هر چیز با پرونده هستهای ایران گره خورده است. او از ابتدای شکلگیری این بحران در دهههای گذشته تا امروز، یکی از چهرههای اصلی مذاکرات و گفتوگو با جامعه بینالملل بوده و در این مسیر هم تیمی حرفهای در اختیار داشته و هم اشراف دقیقی بر جزئیات روندهای گذشته. همین تجربه عمیق باعث شده روحانی نهفقط بهعنوان یک سیاستمدار اجرایی، بلکه بهعنوان نظریهپرداز نیز در این حوزه شناخته شود؛ جایگاهی که بسیاری از سیاستمداران صرفاً با حضور رسانهای بهدنبال آن هستند، بیآنکه به لایههای کارشناسی دسترسی داشته باشند.
جایگاه ویژه روحانی را میتوان بازتابی از میراث سیاسی آیتالله هاشمی رفسنجانی دانست. تلاشهای هاشمی برای نهادینه کردن مفهوم تکنوکراسی در ساختار قدرت ایران، در شخصیت و کارنامه حسن روحانی بیشترین نمود را یافته است. او در حوزههایی، چون اقتصاد، توسعه، سیاست پولی و بانکی و حتی مسائل نظامی، به دیدگاههای منسجم و تثبیتشدهای رسیده که او را از دیگران متمایز میسازد.
بیشتر بخوانید: مناظره روحانی و جلیلی و مشخص شدن خادم و خائن برای افکار عمومی | بازنده واقعی این مناظره کیست؟
با این حال، روحانی در بیان مشکلات نیز ملاحظات کمتری به خرج داده است. او در نقد کارشکنیهای تندروها، به نمونههایی همچون حمله به سفارت عربستان، شعارهای عبری درباره نابودی اسرائیل، اعزام افراد پنهانشده به خارج از کشور و حتی لو دادن خانهای پر از اسلحه در کویت اشاره کرده و این اقدامات را بخشی از سناریویی دانسته که هدف اصلی آن متوقف کردن اجرای برجام بوده است.
ظرفیت حسن روحانی در شرایط حساس کنونی
به نظر میرسد در شرایطی که ایران با انبوهی از بحرانهای سیاسی و اقتصادی مواجه است، روحانی همچنان میتواند به نماد گفتوگو و حلوفصل معضلات بدل شود؛ نقشی که تجربه تاریخی و رویکرد تکنوکراتیک او ظرفیت تحققش را دارد.
پیمان خواجوی، کارشناس مسائل سیاسی در گفتوگو با رویداد ۲۴ ضمن اشاره به سابقه و جایگاه حسن روحانی در صحنه سیاسی ایران میگوید: «روحانی فردی است که از میان انقلابیون دهه ۵۰ و ۶۰ عبور کرده و از فضای رمانتیک آن سالها به عرصه واقعگرایی وارد شده است. او در تمام صحنههای مهم سیاسی و اجتماعی پس از انقلاب ۵۷ یا حضور داشته و یا مسئولیتهایی بر عهده گرفته است.»
او با بیان اینکه بسیاری از مفاهیم امروز در سیاست و اقتصاد برای روحانی معنایی «تکنیکال» پیدا کرده است، توضیح میدهد: «موضوعاتی همچون روابط بینالملل، توسعه، اقتصاد، مسائل پولی و بانکی و حتی امور نظامی برای روحانی تبدیل به حوزههایی با تئوری و نظریههای تثبیتشده شدهاند. به همین دلیل میتوان گفت برجستهترین دستاورد تلاشهای مرحوم آیتالله هاشمی رفسنجانی برای جا انداختن مفهوم تکنوکراسی در ایران، در شخص حسن روحانی تجلی یافته است.»
خواجوی با اشاره به بحرانهای امروز کشور میگوید: «مسائل و بحرانهایی که اکنون گریبانگیر ایران است، در موقعیتی قرار گرفتهاند که روحانی میتواند نماد حل و فصل آنها باشد. بهویژه در موضوع هستهای، او از نخستین روزهای شکلگیری این بحران تا امروز یک پای اصلی گفتوگو و مذاکره با جامعه بینالملل بوده است. روحانی نه تنها عملکرد مشخص و تیم حرفهای دارد، بلکه به جزئیات روندهای گذشته مسلط است و دیدگاه نظری نیز در این زمینه ارائه کرده است. این ویژگیها او را از بسیاری از سیاستمداران متمایز میکند که صرفاً به اظهارنظر رسانهای بسنده میکنند.»
حسن روحانی حذف میشود؟
موضع گیری و سخنان حسن روحانی در ماههای اخیر حاکی از تلاش او برای بازگشتی پرقدرت به عرصه سیاست است، اما مخالفان وی هم بیکار ننشستهاند. همین مجادله با جلیلی و تلاش طیف رادیکال برای مقصر جلوه دادن روحانی و همکارانش در دولت یازدهم و دوازهم به خاطر فعال شدن مکانیسم ماشه نشان میدهد که برخی از گروههای سیاسی ولو اینکه در اقلیت هستند، برای حذف وی تلاش میکنند. درباره اینکه روحانی حذف شدنی است یا نه، اما حرف بسیار است.
بیشتر بخوانید: رویارویی برادران جلیلی با روحانی؛ دعوای جناحی به جای منافع ملی | رادیکالها دنبال چه هستند؟
خواجوی در این باره میگوید: «تا امروز فرصت حذف او فراهم نشده است. برای حذف روحانی به موقعیتی مشابه سال ۱۳۸۸ نیاز است؛ فضایی که تندروها بتوانند بر آن سوار شوند و مانند اتفاقاتی که برای چهرههایی، چون مهدی کروبی، میرحسین موسوی و حتی سیدمحمد خاتمی رخ داد، از شرایط بهرهبرداری کنند. اراده حذف او وجود دارد، اما ابزار و زمینه کافی برای اجرای آن در اختیار مخالفانش نیست.»
به گفته این کارشناس مسائل سیاسی، جامعه امروز از فضای تبلیغاتی جریانهای تندرو عبور کرده و بهطور عمیق در جستوجوی راهحلهای واقعی برای مشکلاتی است که مستقیم به زندگی روزمره مردم گره خورده است. او تأکید میکند: «شرایط اقتصادی و اجتماعی به گونهای است که مردم بیش از هر زمان دیگری نیازمند راهحلهای عملی برای بحرانهای خرد و کلان کشور هستند؛ مسائلی که دیگر صرفاً در سطح سیاست کلان باقی نمانده و به سر سفرههای مردم نفوذ کرده است.»
وی ادامه داد: «در چنین فضایی، روحانی میتواند نقش ویژهای ایفا کند؛ از شفافسازی درباره بسیاری از پشت پردههایی که از مردم پنهان نگه داشته شده تا یادآوری فرصتهایی که کشور برای حل مشکلات در اختیار داشته و استفاده نکرده است. او همچنین قادر است رقابتها و بحرانآفرینیهای داخلی را که ابزاری برای جلوگیری از حل مسائل بینالمللی بودهاند، بازگو کند.»
این کارشناس سیاسی در جمعبندی سخنانش خاطرنشان کرد: «روحانی امروز در شرایطی خاص قرار دارد. اگرچه فشارها و مخالفتها همچنان وجود دارد، اما ظرفیت و تجربهای که در او جمع شده میتواند به شفافتر شدن فضای عمومی جامعه کمک کند.»
راه دشوار بازگشت؛ چالشها و فرصتها
حسن روحانی، چهرهای که سالها پرونده هستهای ایران را مدیریت کرده و تجربه گستردهای در مذاکرات بینالمللی دارد، حالا در شرایطی بحرانی دوباره در مرکز صحنه سیاسی قرار گرفته است. او نه تنها با افشاگریها و موضعگیریهای شفاف تلاش میکند روندها و بحرانهای گذشته را روشن کند، بلکه با بازگشت به گفتوگو و سیاست ورزی، نقشی شبیه به میراث آیتالله هاشمی رفسنجانی را دنبال میکند.
به گفته کارشناسان، ظرفیت روحانی در شفافسازی و ارائه راهحلهای عملی برای بحرانهای اقتصادی و اجتماعی، او را از بسیاری از سیاستمداران صرفاً رسانهای متمایز میسازد. در عین حال، مخالفتها و تلاش برخی جریانهای رادیکال برای حذف او وجود دارد، اما ابزار و زمینه کافی برای تحقق آن فراهم نیست.
در چنین فضایی، روحانی میتواند نماد گفتوگو، بازگشت واقعگرایی به سیاست و بازخوانی فرصتهای از دست رفته باشد؛ کاری که هم جامعه را آگاهتر میکند و هم ظرفیت تصمیمگیری درست برای مشکلات کلان و خرد کشور را افزایش میدهد.
مقامات ما به مصاحبه های چالشی تن نمیدن . از 57 تا بحال هیچ مقامی در قبال کارهاش پاسخگو نبوده . شاید در مناظره مجبور به اعتراف بشوند .