تاریخ انتشار: ۱۰:۰۶ - ۰۴ آذر ۱۴۰۰

سقوط لیر به سقوط اردوغان می انجامد؟

روزنانه خراسان نوشت: «ارکان تورک اوغلو» کباب‌فروشی در استان «ادیامان» در جنوب شرق ترکیه، سه سال پیش روی شیشه مغازه خود نوشته بود به هر فردی که دلار خود را تبدیل به لیر کند، یک وعده کباب مجانی می‌دهد. سه سال پیش تعداد قابل توجهی از مردم ترکیه مقابل صرافی ها و طلا فروشی ها صف کشیدند تا ارز و جواهرات خود را بفروشند و از «لیر»، پول ملی خود حمایت کنند.

سقوط لیر به سقوط اردوغان می انجامد؟

رویداد۲۴ دعوت به فروختن «دلار و یورو [پنهان شده در]زیر بالشت‌های خود»، به درخواست رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور این کشور و سیاستمداران ارشد حزب حاکم عدالت و توسعه انجام شده بود، اما خیلی از آن‌ها اکنون، احساس می‌کنند اردوغان نسبت به اعتماد شان خیانت کرده است. افزایش و نوسان زیاد لیر در بازار‌های مالی ترکیه، مردم این کشور را هر روز و به تازگی هر ساعت شگفت زده می‌کند. در اعتراض به ناتوانی دولت در مهار تورم و حفظ ارزش پول ملی، صد‌ها تن از شهروندان استانبول و آنکارا شامگاه سه شنبه به خیابان‌ها آمدند.

آن‌ها این بار بر خلاف سه سال پیش، با حضور در خیابان ها، قاشق‌های خود را به قابلمه‌ها می‌کوبیدند تا از «کفگیری که به ته دیگ خورده» و مالی که بر باد رفته، با رئیس جمهور کشورشان سخن بگویند. دلایلی که باعث سقوط لیر شد «لیر» روز دوشنبه، نسبت به روز پیش از آن، سقوطی ۱۷ درصدی را تجربه کرد.

اگر این کاهش ارزش پول را زلزله‌ای ۶ یا ۷ ریشتری در بازار مالی ترکیه بدانیم، باید گفت که دولت رجب اردوغان پیش لرزه‌های متعددی را شاهد بوده که به تمامی آن‌ها طی سال‌های اخیر بی‌توجهی کرده است. دلایل متعددی که شخص اردوغان و سیاست هایش عامل آن بوده است. آن چه امروز درباره آن بحث‌های جدی می‌شود، دخالت مستقیم رئیس جمهور ترکیه در تصمیمات بانک مرکزی و سیاست‌های پولی این کشور است.

رجب طیب اردوغان، بر خلاف جریان مسلط اقتصادی معتقد است که افزایش نرخ بهره بانکی تاثیری بر مهار نرخ تورم و کاهش نرخ برابری ارز ملی ندارد. برای همین با فشار بر بانک مرکزی ترکیه نرخ سود بانکی را به ۱۵ درصد کاهش داد. رقمی پایین‌تر از نرخ تورم ٢٠ درصدی در این کشور. علاوه بر دخالت در امور اقتصادی، اظهارات و مواضع سیاسی شخص اردوغان و سپس دولتش نیز تاثیر مستقیم و سوئی بر ارزش پول ملی داشته است. ماه گذشته میلادی، اردوغان سفیران ۱۰ کشور غربی را به دلیل حمایت از آزادی عثمان کاوالا (فعال سیاسی ترک) «عنصر نامطلوب» نامید و خواستار اخراج آن‌ها شد. او، هرچند روز‌های پس از آن مواضع خود را تعدیل کرد، اما واکنش جامعه بین المللی خیلی سریع بر کاهش ارزش لیر تاثیر گذاشت.

دوگانه رفاقت با غرب در قالب پیمان «ناتو» و شراکت با روسیه برای خرید سامانه پدافندی اس ۴۰۰ و تبعات تحریمی آن، از جمله عوامل اثر گذار در کاهش ارزش پول ملی ترکیه است. علاوه بر این، اقدامات این کشور در مدیترانه شرقی با هدف اکتشاف و استخراج منابع نفت و گاز و اعتراض یونان و جمهوری قبرس به شورای اتحادیه اروپا نیز خود زمینه‌ساز چالش‌های زیادی در زمینه اقتصادی و تجاری برای ترکیه شده و تحریم‌هایی را از سوی این اتحادیه علیه آنکارا به دنبال داشته است. ترکیه نزدیک به دو سال است که با حضور در مدیترانه شرقی و افزایش تلاش برای اکتشاف منابع هیدروکربن، جبهه‌گیری‌های جدی با یونان و جمهوری قبرس داشته و حدود یک سال است که خود را درگیر اختلافات جنگ میان آذربایجان و ارمنستان در قره باغ کرده است. این جدای از اشغال و دخالت نظامی در عراق، سوریه و لیبی است که هزینه هنگفتی را بر شانه‌های دولت گذاشته است. اردوغان به انتخابات ۲۰۲۳ می‌رسد؟ پاسخ به این سوال کمی دشوار است و به عملکرد اردوغان در این زمینه بستگی دارد

اردوغان اگر می‌خواهد مردم کشورش مزه ثبات و توسعه اقتصادی را که احزاب اسلام‌گرا در دو دهه اخیر برای ترکیه به ارمغان آوردند از یاد نبرند، باید در ماجراجویی‌های سیاسی اش تجدید نظر کند. دخالت در امور بانک مرکزی توسط رئیس جمهور ترکیه، قطعا مولفه مهمی در کاهش ارزش پول ملی این کشور است، اما این ماجراجویی‌های سیاسی سال‌های ریاست جمهوری اردوغان، برای برپایی امپراتوری نوعثمانی اش است که اوضاع اقتصادی ترکیه را به این ورطه کشانده است. اردوغان ۶۷ ساله که چند هفته‌ای است از بیماری وی سخن به میان آمده، باید بداند که نمی‌تواند با یک دست چند هندوانه را بردارد.

اکنون، احمد داود اوغلو، دبیرکل «حزب آینده» و نخست‌وزیر پیشین ترکیه به همراه کمال قلیچدار اوغلو، دبیرکل «حزب جمهوری خواه خلق» به عنوان دو رهبر اپوزیسیون از برگزاری انتخابات فوری و پیش از موعد سخن گفته اند. رجب طیب اردوغان، اما گفته که زیر بار این فشار نمی‌رود و انتخابات طبق برنامه، در ژوئن ۲۰۲۳ برگزار خواهد شد. اگر اپوزیسیون بتواند مردم معترض را به صورت «گسترده» به خیابان‌ها بیاورد، شاید بتواند حزب حاکم عدالت و توسعه و شخص اردوغان را برای برگزاری انتخابات زودهنگام تحت فشار قرار دهد.

تجربه پیروزی‌های قابل توجه در انتخابات شهرداری‌های سال ۲۰۱۹، مخالفان را برای کسب نتایج بهتر امیدوار کرده است. هرچند، اردوغان نشان داده که در صورت نیاز، سیاست مشت آهنین را در پیش خواهد گرفت، اما آیا اگر رئیس جمهور ترکیه از این مخمصه بگریزد، خواهد توانست در سال ۲۰۲۳ مخالفان پرتعدادی را که البته اتحادی بین آن‌ها شکل نگرفته شکست دهد؟ اتحادی که اردوغان طی سال‌های گذشته با برچسب تروریست، وابسته به سازمان گولن یا کودتاچی، نگذاشته پیوند آن شکل بگیرد.

خبر های مرتبط
خبر های مرتبط
نظرات شما
پیشخوان