جنجال بر سر ازدواج سفید و فرزند حاصل از آن/ قوانین اسلام چه می‌گویند؟

رویداد۲۴ زینب غبیشاوی: ماجرا از این قرار است که نوشین معراجی نویسنده فیلم «نمور» در جشنواره فجر در پاسخ به سوال خبرنگاری در خصوص حلال‌زاده نبودن یکی از شخصیت‌های فیلم به نام آرام، اینگونه می‌گوید: «اگر دو نفر همدیگر را دوست داشته باشند حتی اگر عقد شرعی نکرده باشند فرزندی که به دنیا می‌آورند حلال زاده است.»

همین سخنان باعث انتقاد بسیار زیادی به او می‌شود که در نهایت منجر به عذرخواهی این نویسنده شد. انتقاد‌ها از این نویسنده به نماز جمعه هم رسید و برخی خواستار برخورد با این او و همچنین برخورد با وزارت ارشاد شدند. حجت الاسلام عالی روحانی حوزه در اظهاراتی تند گفت: «آن خانم داوری که تو جشنواره حرف ازدواج سفید را زد، مسئولین ارشاد تو دهنش باید می‌زدند. تو غلط می‌کنی درباره چنین چیزی نظر می‌دهی»

پس از انتقاد، این بحث آغاز شد که شرع اسلام درباره این مسئله چه می‌گوید. در اسلام عبارتی به نام فرزند حرام‌زاده است که به فرزندی گفته می‌شود که نطفه او از مرد و زنی بسته شود که عقد شرعی میان آن‌ها جاری نشده باشد.

در ایران طی سال‌های اخیر برخی به سمت ازدواج سفید روی آورده‌اند. در این ازدواج، زن و مرد بدون اینکه عقدی اسلامی میان آن‌ها جاری شده باشد، با هم زندگی می‌کنند و ممکن است بارداری هم صورت بگیرد. بحث اصلی اما از اینجا آغاز شد که وضعیت فرزند در فقه اسلامی چیست؟ چه آنکه از یکسو طبق آیات و روایات، نوزادی که متولد می‌شود، مظهر پاکی است اما از سوی دیگر برخی به فرزندی که از پدر و مادری بدون عقد اسلامی به دنیا آمده، لفظ حرام زاده می‌دهند.

در روزهای گذشته استفتایی از عقد معاطاتی (عقد غیر رسمی به لحاظ اسلام) از آیت الله خمینی منتشر شد که نظر ایشان در مورد حلال‌زادگی فرزند بود. سیدرضا طباطبایی استاد حقوق دانشگاه درباره این سند گفته «این نامه تفصیلاتی هم دارد. گفتند این نامه از سوی یکی از شاگردان قدیمی امام ارسال شده است. وقتی حاج سیداحمد این جواب را دیده بود با تعجب از امام پرسیده بود شما لفظ را واجب می‌دانستید هرچند معتقد بودید که فرقی نمی‌کند به عربی باشد یا فارسی یا زبان دیگری. امام فرموده بودند که من مدت‌هاست مبنای‌ام این شده است که نکاح معاطاتی صحیح است.»

بیشتربخوانید: واکنش یک روحانی به بحث ازدواج سفید در جشنواره فیلم فجر +فیلم

هرچند برخی روحانیون فرزند حاصل از ازدواج معاطاتی را در اسلام مشروع می‌دانند، اما این موضوع درباره همه صدق نمی‌کند. مثلا سیدمحمد غروی معتقد است در هر صورت بچه نامشروع است چون رابطه جنسی نامشروع است و به تبع آن، خود بچه هم نامشروع خواهد بود. غروی به رویداد۲۴ می‌گوید: برخی گفته‌اند اگر دو نفر باهم در ارتباط باشند، بر اساس عشق است بنابراین ایجاد نطفه ایراد ندارد؛ این در حالی است که اساسا رابطه جنسی نامشروع بین زن و مرد حرام است بنابراین نطفه‌ای که حاصل می‌شود هم حرام است. سخنانی که در جشنواره فیلم فجر مطرح شد، ناظر بر ترویج ازدواج به اصطلاح سفید است. اگر جنینی از یک رابطه نامشروع ایجاد شود، بچه غیر مشروع است اما سقط آن جنین هم جایز نیست. به طور کلی سقط جنین در هر زمانی حرام است، حتی قبل از اینکه روح در او دمیده شود. جنینی که ایجاد می‌شود حتی از رابطه نامشروع باز هم حرمت دارد و چون انسان است ما نمی‌توانیم به بهانه نامشروع بودن او را از بین ببریم.

غروی می‌گوید اینگونه هم نیست که کسی بگوید چون نطفه او پاک نبوده ممکن است مشکلات اخلاقی داشته باشد و محکوم به این جریان‌ها باشد زیرا او می‌تواند مسیر دیگری را برای خود انتخاب کند و در مسیر سعادت قرار بگیرد. از سوی دیگر در این بچه حس ناخواسته بودن هم وجود دارد چرا که پدر و مادر او، در دوران بارداری ممکن است به هر دلیلی او را نخواهند و این حس خواسته نشدن در بچه ایجاد خواهد شد. این را بدانیم هم قرار نیست که چون به لحاظ اسلام از رابطه حرام به دنیا آمده مسیر زندگی‌اش بدبختی و شقاوت باشد.

او ادامه داد: وقتی بچه‌ای از این راه به دنیا می‌آید ممکن است دیگران این لفظ را به او بدهند و در روحیه او تاثیر گذار باشد، همه که این نکات اخلاقی را رعایت نمی‌کنند. همچنین مادر و پدر این بچه آن علاقه‌ای که باید را به او ندارند و مادرش از ابتدا او را نمی‌خواسته و همواره به دنبال سقط بوده است لذا همه این مسائل بر زندگی کودک موثر است، و این بچه گناهی ندارد که بخواهد این مسائل را تحمل کند، برای همین است که اسلام این مسائل را پیش‌بینی کرده که بی‌بند و باری رواج پیدا نکند و عشق و تربیت فرزند در مسیر درستی قرار بگیرد. البته نکات بسیار زیادی در این خصوص وجود دارد که گفتگوی مستقلی را می‌طلبد. مثلا محرمات این بچه سر جای خود است مثلا عمو دایی و خاله و نزدیکانش به او محرم هستند و فقط از همدیگر ارث نمی‌برند.