یک رسانه عربی فاش کرد: نتیجه مذاکرات، فراتر از انتظار واشنگتن بوده است
رویداد ۲۴| خدیجه غبیشاوی: روزنامه العربی الجدید در گزارشی به بررسی حواشی پیرامون نخستین دور از گفت‌و‌گو‌های ایران و آمریکا و خطراتی که توافق احتمالی را تهدید می‌کند، پرداخته و می‌نویسد: نتیجه مذاکرات روز شنبه در مسقط بین دولت آمریکا و تهران فراتر از انتظارات واشنگتن بود.
به نظر می‌رسد که این نتیجه مقدمه‌ای برای یک توافق نزدیک در مورد پرونده هسته‌ای ایران باشد. این موضوع در تضاد با پیشینه‌ای بود که از زمان خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا از توافق ۲۰۱۵ برجام در سال ۲۰۱۸، و تا آخرین روز‌های قبل از دیدار دو ساعته در پایتخت عمان، بر روابط دو طرف (ایران و آمریکا) حاکم بود.
العربی الجدید در این گزارش می‌نویسد: زبان زور (در مذاکرات مسقط) غایب بود و به جای آن از این تحول که کاخ سفید آن را «گامی رو به جلو» تلقی کرد، استقبال شد.
با توجه به گفتمان قبلی حاکم میان تهران و واشنگتن، جزییات مطرح شده موضوعات کوچکی نیستند، همچنین اینکه هر دو طرف انعطاف کافی از خود نشان دهند و از پیش شرط‌ها برای اطمینان از برگزاری جلسه عقب نشینی کنند نیز مساله‌ای گذرا نیست.
این گزارش در توضیح بیشتر این انعطافات می‌نویسد: مسائلی مانند پذیرش فرمولی که گفت‌وگوی مستقیم، حتی برای دو دقیقه، را با گفت‌وگوی غیرمستقیم ترکیب می‌کند، و نیز مانند نادیده گرفتن تقاضای اجرای مدل لیبی برای ایران توسط دولت و امکان جایگزینی آن با به قول استیو ویتکاف، فرستاده آمریکا «فرمول میانی احتمالی».
العربی الجدید می‌نویسد: به خوبی می‌دانیم که ایران در طول دو سال گفت‌و‌گو با دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور سابق، از شرط مذاکره غیرمستقیم چشم‌پوشی نکرد، اما شرایط امروز متفاوت است و شرایط، قوانین خود را تعیین می‌کند.
این امتیازات متقابل نشان‌دهنده نیاز مشترک برای شکستن یخ و باز کردن در‌های مذاکرات بود، حتی اگر این اقدام تحت عناوین مبهم، مانند «جلسه» که دولت آمریکا آن را نامیده، یا «اکتشاف» که تهران آن را توصیف می‌کند.
این امر خوش‌بینی محتاطانه‌ای را نسبت به یک توافق جدید و «شاید به سرعت» افزایش داده است، که به وضوح به گزینه مطلوب برای دولت ترامپ تبدیل شده است. اما هشدار‌ها درباره راه دشوار پیش رو همچنان موضوع اصلی واکنش‌های آمریکاست.
شاید به همین دلیل است که دولت اخیراً یک توافقنامه جامع را پیشنهاد کرده است که علاوه بر توافق هسته‌ای، شامل موضوع زرادخانه موشکی ایران و توقف حمایت ایران از نیرو‌های نیابتی خود در منطقه می‌شود. با این حال، اما مشخص نیست که آیا این سه مورد جدی است یا اینکه برخی از آنها به عنوان اهرمی برای دستیابی به یک توافق هسته‌ای سخت مطرح می‌شود.
ولی نصر، استاد دانشکده مطالعات بین‌المللی دانشگاه جان هاپکینز در واشنگتن می‌گوید: «ایران گنجاندن موضوع موشکی را در توافقنامه نمی‌پذیرد». وی همچنین به طور ضمنی به درخواست احتمالی ایران برای تضمین در مذاکرات جدید اشاره می‌کند تا بعداً هرگونه معامله پیش بینی شده لغو نشود؛ و چنین ضمانتی فقط در صورتی فراهم می‌شود که کنگره، هرگونه توافق هسته‌ای با ایران را تصویب کند، به‌گونه‌ای که آن را به منزله‌ی یک معاهده الزام‌آور برای دولت آمریکا تبدیل کند؛ به‌ویژه آنکه این‌بار توافق صرفاً با آمریکا خواهد بود، نه با اروپایی‌ها.
با توجه به کنترل جمهوری‌خواهان بر هر دو مجلس آمریکا ایران می‌داند که ترامپ می‌تواند چنین موافقتی را از کنگره‌ی کنونی بگیرد، اما این احتمال بیشتر نظری و دور از عمل است تا اینکه واقعی و عملی باشد.
انتظار می‌رود ایران به همان اندازه که قصد دارد بر ضمانت‌ها تأکید کند، به همان اندازه نیز مراقب باشد که سرنوشت توافق را به این خواسته گره نزند؛ چرا که ممکن است همین خواسته توافقی را که ایران به‌دنبال آن است، از بین ببرد.
اما خطری دیگر نیز این روند (توافق میان ایران و آمریکا) را تهدید می‌کند، خطری که نشانه‌های آن از زمانی که این پرونده داغ شد، به ویژه زمانی که به ویتکاف سپرده شد، به تدریج مشخص شد.
حدود سه هفته پیش، دقیقاً در ۱۹ مارس جاری، دیپلمات و نماینده ویژه پیشین، الیوت آبرامز، اظهارنظری کرد که هدفش ایجاد تردید درباره مأموریت این نماینده یعنی استیو ویتکاف بود؛ از این زاویه که «او هیچ چیز از جزئیات این موضوع نمی‌داند.» آبرامز که یکی از برجسته‌ترین چهره‌های تندروی طرفدار اسرائیل در واشنگتن به‌شمار می‌رود و معمولاً مطابق با موضع اسرائیل حرکت می‌کند.
همچنین دیگر محافل همسو با این جریان، به نوبه خود در همین مسیر حرکت کرده‌اند تا افکار تصمیم‌گیران را علیه این گزینه یعنی توافق با ایران تحریک کنند. «ویتکاف که در حال حاضر مسئول پرونده‌هایی همچون غزه و اوکراین است، به‌سختی می‌تواند از عهده‌ی پرونده سنگینی، چون مذاکرات هسته‌ای ایران هم برآید»، این را اریک آدلمن، معاون پیشین وزیر دفاع آمریکا، گفته است.
پس از دیدار مسقط، آبرامز میزان بدبینی و کارشکنی نسبت به گفت‌و‌گو را افزایش داد، با این استدلال که این روند «ممکن است آمریکا و اسرائیل را درگیر مذاکراتی فریبنده کند که ویتکاف را دچار این توهم می‌کند که در حال پیشرفت است، و در نتیجه باعث مهار اسرائیل و بازداشتن آن از هرگونه اقدام علیه ایران می‌شود.»
سخنان این محافل بازتاب‌دهنده‌ی ارزیابی آنها مبنی بر این است که مذاکرات در حال قرار گرفتن بر ریل یک توافق است. سفر ویتکاف به مسکو، در آستانه نشست مسقط، نشانه‌ای دیگر در همین راستا بود. چرا که شاید او برای رایزنی با روس‌ها در چند موضوع مرتبط با این پرونده رفته باشد؛ از جمله احتمالاً موضوع ذخیره‌سازی اورانیوم با غنای بالا‌ی ایران، در صورت رسیدن به توافق، مشابه آنچه در توافق ۲۰۱۵ انجام شد.
تمام این تحولات نگرانی‌هایی را درباره هرگونه اقدام نظامی یا سیاسی اسرائیل برای برهم زدن روند مذاکرات برانگیخته است. هرچند که تصور می‌شود نتانیاهو توان بازی با ترامپ را ندارد، اما خرابکاری او می‌تواند اشکال مختلفی از جمله اینکه به‌صورت پنهانی یا غیرمستقیم داشته باشد؛ و این احتمالی واقعیتی است که می‌تواند نوعی آزمون برای ریاست‌جمهوری ترامپ در مواجهه با چنین چالشی نیز به شمار رود.
