ناامیدی بروکسل از نشست دوحه | شکاف ایران و اروپا آشکار شد؛ تبعات سنگین در راه است
رویداد۲۴| لارنس نورمن، خبرنگار والاستریت ژورنال در شبکه اجتماعی ایکس نوشته «دیدگاه بروکسل این است که ایران/عراقچی ذرهای از مواضع خود در دوحه عقبنشینی نکرده است».
این توییت خبرنگار باسابقه والاستریت ژورنال که تحولات هستهای ایران را از نزدیک دنبال میکند، نشاندهندۀ ارزیابی منفی اروپاییها از آخرین دور گفتوگوها در دوحه است. این برداشت که ایران حتی "ذرهای" از مواضعش عقب ننشسته، به معنای تثبیت نوعی وضعیت بنبست در روند مذاکرات تلقی میشود.
چرا دوحه اهمیت داشت؟
گفتوگوهای دوحه در واقع فرصتی بود برای احیای مسیر متوقفشده مذاکرات وین و یافتن راهی برای بازگشت ایران و آمریکا به توافق هستهای. اروپا و بهویژه بروکسل امیدوار بودند که با میانجیگری، بتوانند زمینهای برای انعطاف دو طرف فراهم کنند. اما گزارشها حاکی از آن است که تهران بر خواستههای اصلی خود – از جمله تضمین رفع تحریمها و بسته شدن پروندههای پادمانی – تأکید کرده و حاضر به تغییر در این خطوط قرمز نشده است.
پیامدهای ادامهدار شدن بنبست
با توجه به رویکرد طیف تندرو در ایران که تمام تلاش خود را برای خروج از NPT میکنند، همچنین با توجه به فشارهای بیناللمللی از جمله تهدید به اجرای مکانیسم ماشه و برگشت تحریمهای سازمان مللی به نظر میرسد که شاهد تداوم این بنبستها باشیم. این شرایط با پیامدهای قابل توجهی نیز همراه خواهد بود. مثلا فشارهای دیپلماتیک و حقوقی به کشور افزوده میشود و اروپاییها ممکن است در شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی با هماهنگی آمریکا، قطعنامههای سختگیرانهتری علیه ایران مطرح کنند.
احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه نیز بیشتر خواهد شد؛ اگر روند فعلی ادامه یابد، کشورهای اروپایی میتوانند به سمت احیای تحریمهای شورای امنیت حرکت کنند، اقدامی که تبعات سیاسی و اقتصادی سنگینی برای ایران خواهد داشت.
با ادامه این شرایط باید منتظر تشدید فشارهای منطقهای نیز باشیم، زیرا بنبست مذاکرات در کنار تحولات امنیتی منطقه میتواند به افزایش نگرانی همسایگان و شکلگیری ائتلافهای جدید علیه ایران منجر شود.
یکی از مهمترین تبعات این وضعیت و تاکید ایران بر راهبرد مقاومت و خرید زمان، لطمات اقتصادی است که کشور وارد میشود. اقتصاد آسیب دیده و آشفته ایران زیر سایه تحولات بین المللی هر روز بدتر از قبل میشود و تنگناهای معیشتی موجود میتواند پیامدهای اجتماعی هم داشته باشد.
نگاه بروکسل و معادله تهران
از منظر بروکسل، مذاکرات تنها در صورتی قابل احیاست که ایران حاضر به انعطاف در برخی مواضع خود باشد. اما از دید تهران، عقبنشینی بدون دریافت تضمینهای واقعی نهتنها پرهزینه، بلکه بیفایده است. این تضاد باعث شده دوحه بهجای باز کردن قفل مذاکرات، به صحنۀ آشکارتر شدن شکافها تبدیل شود.
توییت لارنس نورمن هرچند کوتاه است، اما بهروشنی بیانگر ناامیدی اروپا از روند مذاکرات است. این وضعیت میتواند فضای سیاسی و رسانهای غرب را برای فشارهای بیشتر علیه ایران آماده کند. به نظر میرسد در صورت ادامۀ این روند، تقابلها از میز مذاکره به نهادهای بینالمللی همچون شورای حکام و شورای امنیت کشیده شود؛ جایی که پیامدهای آن برای ایران بسیار پرهزینهتر از یک بنبست در گفتوگوها خواهد بود.
