ارتباط موثر با فرزندان
رویداد۲۴ نازآفرین جمشیدی: داشتن فرزند شاید آرزوی بسیاری از مردم دنیا باشد، اما تربیت و رفتار موثر با آن‌ها چندان هم آسان نیست و نیازمند آگاهی و تجربه است.
داشتن رفتار درست و موثر با فرزندان می‌تواند زندگی را برای پدر و مادر و البته فرزندان شیرین کند ضمن این‌که بر آینده آن‌ها و روابطشان تاثیر مثبت و شگرفی برجای خواهد گذاشت. روابط فرزندان با پدر و مادر است که شخصیت آن‌ها را در آینده شکل می‌دهد.
آن‌گونه‌که متخصصین و روان‌شناسان می‌گویند سبک ارتباطی پدر و مادر و فرزندان به چهارگروه مستبدانه، آسان‌گیرانه، بدون ارتباط و مقتدرانه بخش‌بندی می‌شود.
سبک ارتباطی‌ای که پدرومادر برای تربیت فرزندان خود در نظر می‌گیرند نقش بسیار زیادی در تربیت آن‌ها و شخصیتشان در جامعه و آینده دارد. اگر این سبک درست و اصولی باشد افرادی سالم تربیت می‌شوند که می‌توانند برای خود و جامعه سودمند و مفید باشند.
سبک‌های فرزند پروری بر اساس نظم، ارتباط، محبت و نظارت به طور کلی به چهار دسته بخش‌بندی می‌شوند که تنها یک مورد از آن‌ها درست شناخته می‌شود.
سبک‌های ارتباطی پدرو مادر با فرزندان شامل این چهار بخش هستند:
سبک فرزند پروری مستبدانه: کنترل بالا و محبت کم
سبک فرزند پروری آسان‌گیرانه: کنترل کم و محبت زیاد
سبک فرزند پروری طردکننده و بدون ارتباط: کنترل و محبت کم
سبک فرزند پروری مقتدرانه: کنترل و محبت مناسب و به جا و اصولی
سبک ارتباطی مستبدانه پدر و مادر و فرزندان
همان‌گونه‌که اشاره کردیم یکی از سبک‌های ارتباط میان پدر و مادر و فرزندان سبک مستبدانه است. در این شیوه پدر و مادر به بیش‌ترین و سخت‌گیرانه‌ترین شکل ممکن روی فرزندان خود نظارت دارند و او را به‌شدت کنترل می‌کنند.
به گزارش رویداد۲۴ در این شیوه فرزند ازسوی پدر و مادر خود به‌شدت مراقبت می‌شود و باید آن‌ها را در جریان تمام کار‌هایی که در درازای روز انجام می‌دهند بگذارند. درواقع فرزندان باید به پدر و مادر خود هر روز و هر لحظه گزارش دهند.
در این روش از فرزندپروری پدر و مادر رئیس و فرزندان کارمندان آن‌ها و در خدمتشانند و سرپیچی از دستورات برایشان پیامد‌های بدی به‌دنبال دارد. فرزندان از روی محبت با پدر و مادر خود گفتگو نمی‌کنند و بیشتر از آن‌ها می‌ترسند و اگر تعاملی هم با آن‌ها دارند تنها به همین دلیل است و ترجیح می‌دهند تا می‌توانند خود را از دید آن‌ها پنهان کنند.
پدر و مادر باید بدانند این رابطه تا همیشه دوام ندارد و اقتدار کورکورانه آن‌ها همیشه باقی نمی‌ماند. هنگامی‌که فرزندانشان به سنی برسند که بتوانند مستقل شوند شاید برای همیشه از آن‌ها و رفتار‌های مستبدانه آن‌ها فرار کنند و سمت آن‌ها نیایند.
مهم‌ترین ویژگی‌های رفتاری این نوع ارتباط این موارد است:
سبک انضباطی خشک و بدون توضیح وگفت‌وگو
تنبیه زیاد
آزادی اندک و ارتباط یک سویه ازسوی پدر و مادر
توضیح ندادن قوانین
مراقبت و حمایت کم از کودکان
انتظارات بالا بدون انعطاف
سبک ارتباطی آسان‌گیرانه یا فرزند سالارانه
در این شیوه از فرزندپروری پدر و مادر گمان می‌کنند تنها باید به فرزند خود محبت کنند و او را کاملا آزاد بگذارند. این روش را شاید بتوان بدترین نوع و روش تربیتی دانست.
در این شیوه از سبک ارتباطی میان پدر و مادر و فرزندان، فرزندان رئیسند و فرمان می‌دهند و پدر و مادر در نقش فرمان‌بردار قرار دارند. فرزند هر کاری که می‌خواهد انجام می‌دهد و پدر و مادر در نقش راستین و واقعی خود نیستند بل‌که نقش دوستی را دارند که تلاش می‌کنند در کار فرزند خود دخالت نکنند.
والدینی بسیار بخشنده هستند و از هر چیزی زود می‌گذرند و به جای برخورد با اشتباهات کودک از اصطلاحی مانند، بچه است دیگر، استفاده می‌کنند.
در چنین شیوه‌ای فرزندان بسیار لوس و خودخواه و بی‌ادب می‌شوند و هیچ نظارتی روی کارهایشان نیست بنابراین از عواقب و پیامد‌های کارهایشان ترسی ندارند.
پدر و مادر در این ارتباط از تشویق و تنبیه استفاده نمی‌کنند و در برابر سود و زیاد خود، همه سود و منفعت را تقدیم فرزندشان می‌کنند. این‌گونه پدر و مادر‌ها در ازای رفتار‌های بد فرزندانشان تنبیهی درنظر نمی‌گیرند و مدام برای آن‌ها دلسوزی می‌کنند و اگر هم تنبیهی درنظر بگیرند به آن عمل نمی‌کنند و یا با خواهش و یا گریه کودک آن را از نیمه رها می‌کنند و امتیازی که از او گرفته‌اند برمی‌گردانند.
فرزندی که با این‌گونه شیوه رشد می‌کند گمان می‌کند همه پدر و مادر او هستند بنابراین از دیگران هم رفتاری مانند پدر و مادرش انتظار دارد و، چون چنین چیزی شدنی نیست معمولا این افراد راه اندکی برای موفقیت دارند و آینده درخشانی در انتظارشان نیست.
مهم‌ترین ویژگی‌های سبک ارتباطی آسان‌گیرانه و فرزند سالارانه این موارد است:
قوانینی ندارند یا به اندازه‌ای کمند که بودشان حس نمی‌شود
والدین می‌گذارند کودک خودش تصمیم بگیرد و تجربه کند
والدین گرم و مراقبت‌کننده‌اند
از کودک چشم‌داشتی ندارند یا انتظارات در کم‌ترین اندازه است
بیشتر بخوانید: راه‌کارهای برای بهبود رابطه پدر و پسر
سبک بدون ارتباط یا طرد کننده
یکی از بدترین و جالب‌ترین روش‌های فرزندپروری بدون ارتباط است که در آن میان پدر و مادر ارتباطی وجود ندارد نه مهر و محبتی وجود دارد و نه نظارتی.
پدر و مادر در این شیوه ارتباط خاصی با فرزند خود ندارند و ارتباط اندکی با او دارند بنابراین از وضعیت او اطلاعات و آگاهی کاملی ندارند.
به گزارش رویداد۲۴ در این سبک ارتباطی پدر و مادر تنها وظیفه تامین نیاز‌های اولیه فرزندان را انجام می‌دهند و خانه مکانی فیزیکی برای استراحت شبانه اعضای خانواده است.
فرزندانی که با این شیوه رشد می‌کنند معمولا کسانی‌اند که در آینده دچار آسیب‌های اجتماعی و بزهکار می‌شوند و اعتمادبه‌نفس پایینی دارند و خود را مقید به هیچ قانونی نمی‌دانند.
فرزندان پرورش‌پیداکرده با این روش معمولا محبت ندیده‌اند بنابراین نمی‌توانند به دیگران محبت کنند و شریک خوبی هم برای زندگی نیستند.
مهم‌ترین ویژگی‌های سبک ارتباطی طرد کننده شامل این موارد است:
تربیت مشخصی وجود ندارد
پدر و مادر به فرزند خود آموزشی نمی‌دهند و کودک اجازه هر کاری را دارد
میان فرزندان و پدر و مادر رابطه اندکی وجود دارد
پدر و مادر مراقبت چندانی از فرزند خود نمی‌کنند
پدر و مادر از فرزندشان انتظاری ندارند
سبک ارتباط مقتدرانه پدر و مادر و فرزندان
سبک مقتدرانه بهترین شیوه تربیتی است. در این روش پدر و مادر در نقش پدر و مادر هستند و رفتار‌های متعادلی دارند از تنبیه گرفته تا محبت.
گفت‌وگو در این نوع ارتباط اهمیت زیادی دارد بنابراین فرزندان با پدر و مادر خود گفت‌وگو می‌کنند و از این‌که از پیشامد‌هایی که در خارج از خانه برایشان رخ داده بگویند ترسی ندارند و آن‌ها را محرم اسرار خود می‌دانند.
در این شیوه تربیتی فرزندان باید از قوانین خاصی پیروی کنند و در غیراین صورت پیامد‌های آن را خواهند دید. آن‌ها هرگز نمی‌توانند با خواهش یا گریه دیدگاه پدر و مادر خود را تغییر دهند.
از آن‌جا که ریشه و اساس این رابطه محبت است، فرزندان نظارت پدر و مادر خود را پذیرفته‌اند و به آن‌ها اعتماد دارند.
در ارتباط مقتدرانه، به احساسات کودک توجه می‌شود، ولی در نهایت والدین مسئولیت دارند.
والدین وقت و انرژی زیادی را صرف جلوگیری از بروز مشکلات رفتاری می‌کنند و از استراتژی‌های مثبت برای تربیت استفاده می‌کنند.
مهم‌ترین ویژگی‌های سبک ارتباطی مقتدرانه شامل این موارد است:
قوانین مشخصی که دلایل آن‌ها توضیح داده می‌شود.
تناسب ارتباط با سن تربیت و درک کودک
برخورداری کودک از حمایت پدر و مادر
انتظارات و اهداف بالا و روشن
برقراری آزادی با مفهومی منطقی
روش‌هایی برای بهبود ارتباط پدر و مادر و فرزندان
برای فرزندان خود شنونده خوبی باشید و به سخنانشان بدون داوری و حتی اظهارنظر گوش کنید.
به نیازهایشان توجه کنید.
فرزندتان را سرزنش نکنید.
در خانه قوانینی صریحی بگذارید دلایل وجود آن‌ها را توضیح دهید.
برای پیامد‌های نقض قوانین، تنبیه مشخصی داشته باشید و حتما آن را اجرا کنید. اجرا نکردن قوانین سبب می‌شود کودک روی حرفتان حساب نکند.
با فرزند خود زمانی برای تعامل و بازی در نظر بگیرید.
نوازش، بغل کردن، لبخند زدن و نگاه چشمی با فرزندتان را بیشتر کنید.
فرزندتان را در مباحث خانوادگی شرکت دهید و دیدگاه‌های او را هم بپرسید.
در مورد مشکلات پیش آمده پیش از تصمیم گیری با کودک گفت‌وگو کنید و دلایلش را بپرسید.
