بغازیان: اسنپبک فقط اثر روانی ندارد | دولت فکر دیپلماسی واقعی باشد
رویداد۲۴| مریم وحیدیان: تا موعد اجرای اسنپ بک - ۸ شب شنبه به وقت نیویورک - چیزی نمانده و فضای سیاسی و اقتصادی کشور بیش از هر زمان دیگری ملتهب به نظر میرسد. شب گذشته علی لاریجانی با لحنی اطمینانبخش خطاب به مردم گفت: «نگران فعال شدن اسنپبک نباشید؛ تأثیر این سازوکار بیشتر روانی است تا واقعی.» او تأکید کرد که این اقدام نباید جامعه را دچار اضطراب و نگرانی کند. عباس عراقچی، وزیر خارجه نیز پیش از این بازگشت تحریمها و فعال شدن اسنپبک را «کاملاً غیرقانونی» خوانده بود. استدلال مقامات کشورمان این است که کشورهای طرف توافق برجام با عدم پایبندی به تعهدات خود، صلاحیت حقوقی برای فعالسازی این سازوکار را از دست دادهاند. با اینحال به نظر نمیرسد که این مواضع تاثیری بر اتفاقات پیش رو داشته باشد و کارشناسان اقتصادی معتقدند که نمیتوان از کنار پیامدهای عینی فعال شدن مکانیسم ماشه به سادگی گذشت.
به هر حال اجرای اسنپبک، ورای ابعاد سیاسی آن، پیامدهای اقتصادی ملموسی برای ایران به همراه خواهد داشت. تحریمهای سازمان ملل میتواند دسترسی ایران به بازارهای جهانی نفت را به شدت محدود کرده، درآمدهای ارزی را کاهش دهد و با تشدید تحریمهای بانکی، تجارت خارجی را مختل کند. این شرایط، ریسک سرمایهگذاری خارجی را افزایش داده و میتواند به رکود تولید و بیکاری دامن بزند. در چنین فضایی، فشار تورمی ناشی از کمبود ارز و اختلال در واردات، معیشت مردم را مستقیماً هدف قرار خواهد داد.
پیامدهای اقتصادی اسنپ بک
آلبرت بغازیان، استاد دانشگاه تهران و کارشناس مسائل اقتصادی، در گفتوگو با رویداد۲۴ درباره پیامدهای اقتصادی بازگشت تحریمهای سازمان ملل میگوید: «طبق توافق، اگر ایران نتواند صلحآمیز بودن فعالیتهای هستهای ۱۰ساله خود را توجیه کند، تحریمهایی که با برجام لغو شده بود بازمیگردد.»
او تفاوت دورههای مختلف تحریم را یادآور شده و میگوید: «در دوره پیشین، تحریمهای سازمان ملل حاکم بود و تحریمهای جداگانه آمریکا وجود نداشت. پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام، تحریمهای اقتصادی شدیدی تحمیل شد، در حالی که تحریمهای سازمان ملل بیشتر ماهیت هستهای دارند و مستقیماً بر کاهش درآمد فروش نفت متمرکز نیستند.»
وی میافزاید: «در آن دوره، آمریکا برای کشورهایی که با ایران مبادله نفتی داشتند جریمه در نظر گرفت، اما برخی کشورها مانند چین این تحریمها را نادیده گرفتند و تنها هزینه انتقال ارز به دلیل مسدود شدن سوئیفت برای مبادلات دلاری افزایش یافته بود.»
متحدین ایران در دوران اسنپ بک
به گفته این استاد دانشگاه تهران؛ «ایران برای مبادله با ارزهای دیگر مانند یورو و یوآن مشکلی نداشت و از طریق تهاتر یا حمل محمولههای نفتی با پرچمهای مختلف، تحریمها را دور میزد. بنابراین با وجود مشکلات شدید اقتصادی، همه کشورها از تحریمهای آمریکا تبعیت نمیکردند.»
این کارشناس اقتصادی شرایط جدید را متفاوت توصیف کرده و با اشاره به شرایط جدید میگوید: «با بازگشت به تحریمهای پیش از برجام، نظارتها بسیار شدیدتر میشود و کشورهای دیگر نیز باید از تحریمهای گسترده علیه ایران تبعیت کنند. این موضوع دور زدن تحریمها را برای ایران به مراتب دشوارتر و پرهزینهتر خواهد کرد و مطمئناً درآمدهای ارزی کشور محدود میشود.»
وی میافزاید: «دولت باید منابع ارزی محدود کشور را برای اقدامات بهینه تخصیص دهد و از ارزپاشی و اقدامات سطحی پرهیز کند» به باور او، دولت باید بخشی از درآمدهای ارزی را برای مصارف یارانهای که به ثبات قیمتها منجر میشود، مانند تأمین نهادههای دامی، صرف کند و به تولیدکنندگان کمک کند».
بغازیان در مورد همکاری با کشورهای دیگر تصریح میکند: «هنوز مشخص نیست که بتوان روی توافق با چین، روسیه و کره شمالی حساب کرد.»
رشد تدریجی و ادامه دار دلار با اجرای اسنپ بک
او از برخی چهرههای سیاسی که معتقدند اسنپبک چندان اتفاق خاصی برای اقتصاد رقم نمیزند انتقاد کرده و میگوید: «به نظر میرسد از نظر آقایان گران شدن کالاها و ارز چندان مهم نیست.»
وی میافزاید: «نمیتوان مردم را در دوره تحریم و تورم از تبدیل سرمایهشان به دلار و طلا منع کرد، زیرا آنها برای حفظ ارزش پول خود مجبور به این کار میشوند.»
این استاد دانشگاه تهران در مورد آینده نرخ ارز پس از اجرای مکانیسم ماشه توضیح میدهد: «نمیتوان عدد مشخصی را اعلام کرد، اما اگر دولت منفعل بماند و دیپلماسی شکست بخورد، شاهد افزایش تدریجی قیمت دلار خواهیم بود که موج تقاضا را در بازارها ایجاد میکند. این صرفاً یک اثر روانی نیست؛ وقتی چشمانداز مثبتی وجود نداشته باشد، انتظارات تورمی در جامعه محقق شده و رشد قیمتها سریعتر میشود.»
بغازیان همچنین اشاره میکند: «در شرایط تورمی، قیمت طلا به دلیل تأثیرپذیری از قیمت جهانی و نوسانات دلار، رشد سریعتری نسبت به دلار دارد.»
راهکارهای ضروری دولت
این کارشناس اقتصادی در پایان هشدار میدهد: «دولت باید بداند که کشور نمیتواند تا ابد با تحریم دست و پنجه نرم کند و بالاخره باید به یک راهکار دیپلماتیک دست یافت. در کنار دیپلماسی، دولت باید سیاستهای جبرانی مدونی برای کنترل بازارها و ارز داشته باشد، هرچند مشخص نیست که ذخایر ارزی کنونی کشور تا چه حد کافی است.»
اگرچه علی لاریجانی در سخنان اخیر خود سعی کرد بار روانی اجرای مکانیسم ماشه را کاهش دهد و نگرانیها را کم کند، اما تحلیلهای کارشناسی نشان میدهد اقتصاد ایران در آستانه چالشی تازه قرار دارد. شاید بخشی از اثر اسنپبک روانی باشد، اما بیتردید بازگشت تحریمهای سازمان ملل به معنای دشوارتر شدن مبادلات مالی و محدودتر شدن درآمدهای ارزی است. آنچه اکنون اهمیت دارد، عبور از نگاه سادهانگارانه به مسئله و طراحی یک سیاست خارجی واقعگرایانه همراه با بسته اقتصادی جبرانی است؛ در غیر این صورت، همانطور که بغازیان هشدار داد، تورم، افزایش نرخ دلار و فشار مضاعف بر معیشت مردم آیندهای اجتنابناپذیر خواهد بود.
یه جوری اساتید می گن اثر روانی داره انگار اینجا قبلا همین تحریم ها نبوده و ملت دکل نفتی ها و کانتینر طلاها و ۵۵۰۰ پراید و اعظام و سلطان قیر و سکه و قاچاق سوخت و خیلی چیزای دیگه یادشون رفته. دداشه همینجا این تحریم ها قبلا بوده کی رو گول میزنید !!؟ خودتون رو چی فرض کردید !!؟ 
