چرا در روزهای جنگ با کوچک ترین صدا از جا می‌پریم؟
رویداد۲۴ | زندگی در شرایط جنگ و بحران، تجربه‌ای بسیار دشوار و پراضطراب است. یکی از رایج‌ترین واکنش‌های روانی در چنین شرایطی، حساسیت بیش از حد نسبت به صدا‌های محیطی و ترس از هر کوچک‌ترین نویز است. ممکن است شما هم متوجه شده باشید که در روزهای جنگ یا بحران با کوچک‌ترین صدایی از خواب می‌پرید یا ناگهان مضطرب می‌شوید. این واکنش‌ها علل روانشناسی دارد که در این مطلب به بررسی آنها می‌پردازیم و راهکار‌هایی برای مدیریت این حس اضطراب‌آور ارائه می‌کنیم.
واکنش طبیعی بدن به شرایط تهدیدآمیز
وقتی انسان در معرض تهدید یا خطر قرار می‌گیرد، سیستم عصبی به حالت هشدار در می‌آید. این پاسخ طبیعی بدن، به عنوان «واکنش جنگ یا گریز» (Fight or Flight) شناخته می‌شود. در این حالت، بدن هورمون‌هایی مانند آدرنالین ترشح می‌کند که باعث افزایش سرعت ضربان قلب، تنگ شدن عضلات و حساسیت حواس می‌شود.
در شرایط جنگی، مغز به طور مداوم در حالت آماده‌باش است تا کوچک‌ترین نشانه تهدید را شناسایی کند. بنابراین، حتی صدا‌های معمولی مثل انفجار‌های دور، صدای باد یا حرکات اطراف به سرعت واکنش نشان داده می‌شوند و باعث بیدار شدن ناگهانی یا اضطراب شدید می‌گردند.
تأثیر استرس مزمن بر واکنش‌های حسی
جنگ و بحران‌های طولانی مدت باعث می‌شوند استرس در بدن به حالت مزمن تبدیل شود. استرس مزمن می‌تواند عملکرد سیستم عصبی را دچار اختلال کند و حساسیت به محرک‌های محیطی را افزایش دهد. به همین دلیل، افراد ممکن است نسبت به صدا‌هایی که قبلاً نادیده می‌گرفتند، واکنش شدید نشان دهند.
این حساسیت زیاد گاهی باعث اختلال در خواب، کاهش تمرکز و حتی مشکلات روحی مانند اضطراب و حملات پانیک می‌شود.
نقش تجربه‌های قبلی و خاطرات تلخ
اگر فردی قبلاً در معرض خطر قرار گرفته یا شاهد حادثه‌ای ترسناک بوده، مغز به یاد می‌آورد که کدام صدا‌ها با خطر همراه بوده‌اند. این خاطرات باعث می‌شود واکنش به صدا‌های مشابه یا مرتبط حتی بدون وجود خطر واقعی نیز شدید باشد.
برای مثال، صدای انفجار یا صدای تیراندازی ممکن است یادآور یک رویداد تروماتیک باشد و باعث شود که فرد به سرعت واکنش نشان دهد.
تأثیر عوامل روانی دیگر
اضطراب، افسردگی و ترس‌های ناشی از شرایط جنگی، می‌توانند این واکنش‌ها را تشدید کنند. همچنین، نبود امنیت روانی و نگرانی مداوم درباره آینده، فشار‌های روانی را افزایش داده و باعث حساسیت بیش از حد به محرک‌های محیطی می‌شود.
در این شرایط، ممکن است فرد احساس کند که همیشه باید آماده دفاع باشد و کوچک‌ترین صدا، علامتی از تهدید قریب‌الوقوع است.
راهکار‌های مقابله با اضطراب و حساسیت بیش از حد به صدا‌ها
۱. تمرین تنفس عمیق و آرام‌سازی بدن
تنفس عمیق و منظم می‌تواند سیستم عصبی را آرام کند و به کاهش اضطراب کمک کند. هنگام شنیدن صدای ناگهانی، چند نفس عمیق بکشید و تلاش کنید به خود یادآوری کنید که در امنیت هستید.
۲. ایجاد محیط امن و آرام در خانه
تا حد امکان، محیط خانه را آرام و منظم نگه دارید. استفاده از پرده‌های ضخیم، پنجره‌های دو جداره و حذف منابع نویز می‌تواند به کاهش تحریکات صوتی کمک کند.
۳. تمرین ذهن‌آگاهی و مراقبه
تمرینات ذهن‌آگاهی به شما کمک می‌کند در لحظه زندگی کنید و از افکار مضطربانه دور شوید. این تمرینات می‌توانند حساسیت به محرک‌های خارجی را کاهش دهند.
۴. صحبت با دیگران و دریافت حمایت روانی
گفت‌و‌گو با خانواده، دوستان یا مشاوران روانشناسی می‌تواند به تخلیه احساسات و کاهش استرس کمک کند. احساس تنهایی و انزوا این حالت را تشدید می‌کند.
۵. فعالیت‌های جسمانی منظم
ورزش‌های ملایم مانند پیاده‌روی، یوگا یا حرکات کششی می‌توانند استرس را کاهش داده و باعث بهبود کیفیت خواب شوند.
کی باید به دنبال کمک حرفه‌ای بود؟
اگر حساسیت به صدا‌ها به حدی شدید است که زندگی روزمره شما را مختل کرده، خواب شما را دچار مشکل کرده یا باعث حملات اضطرابی می‌شود، بهتر است با یک روانشناس یا روانپزشک مشورت کنید. ممکن است درمان‌های تخصصی مانند مشاوره، دارودرمانی یا تکنیک‌های آرام‌سازی عمیق نیاز باشد.
واکنش به کوچک‌ترین صدا در روزهای جنگ، یک پاسخ طبیعی و قابل فهم بدن در برابر شرایط خطرناک است. این حساسیت از واکنش سیستم عصبی، استرس مزمن و خاطرات تلخ ناشی می‌شود و می‌تواند باعث اضطراب و اختلال در زندگی شود. با استفاده از روش‌های ساده آرام‌سازی، مراقبت از سلامت روان و در صورت نیاز مراجعه به متخصص، می‌توان این واکنش‌ها را مدیریت کرد و زندگی آرام‌تری را تجربه نمود.
