مهمترین پهپادهای ساخت ایران کدامند؟

رویداد۲۴ علیرضا مکی: ایران به دلایل مختلف ناچار به توسعه و گسترش توان رزم پهپاد (مخفف پرنده هدایت پذیر از راه دور) در حوزه‌های مختلف بوده است. شاید اولین استفاده عملیاتی از توان پرنده‌های بی‌سرنشین در جریان جنگ عراق باشد. گرچه از پیش از جنگ عراق و دوران پهلوی نیز نیرو‌های مسلح ایران برنامه‌هایی را جهت استفاده از پرنده‌های بی‌سرنشین مخصوصا در حوزه‌های مرزبانی در دست اجرا داشت اما به صورت حرفه‌ای، «مهاجر» به عنوان اولین نسل از پرنده‌های بی‌سرنشین بود که در یگان‌های رزمی ایران به عنوان سکوی دیده‌بانی و رصد و شناسایی هواپایه بدون سرنشین مورد استفاده قرار می‌گرفت.

طی دهه‌های پس از پایان جنگ و بازسازی توان رزمی نیرو‌های مسلح، پرنده‌های بدون سرنشین یکی از سه ستون استوار دکترین نظامی کشور بود؛ این دکترین مبتنی بر بازدارندگی نامتقارن در سطح راهبردی بود.

دکترین نظامی جمهوری اسلامی ایران را می‌توان مبتنی بر سه محور عمده تصویر کرد که شامل «توسعه و تقویت نیرو‌های نیابتی و نامتقارن در سطح منطقه‌ای»، «توان پهپادی» و «توان موشکی» است. این دکترین را می‌توان مبتنی بر نیاز‌ها و محیط امنیتی متحول جمهوری اسلامی ایران دانست. شرایطی که به دلایل مختلف ما توانایی دسترسی به بازار‌های روز بین‌المللی را نداشته و در نتیجه بخشی از عملکرد نیرو‌های مسلح کشورمان مخصوصا در حوزه هوایی و دریایی دچار مشکلات متعددی شده است. در این حوزه به نظر می‌رسد که عدم توانایی به روز نگه داشتن توان رزم هواپایه متعارف کشور بخشی از دلیل رویکرد و اقبال به پرنده‌های بدون سرنشین است.

جمهوری اسلامی ایران به منظور جبران بخشی از کمبود‌های خود در حوزه رزم هواپایه از جمله عملیات شناسایی، عملیات‌های مراقبت و رصد، عملیات‌های تهاجمی هواپایه و ... ناچار به سرمایه‌گذاری در این حوزه شده است.

امروز می‌توان به جرات گفت جمهوری اسلامی ایران یکی از گسترده‌ترین و متنوع‌ترین ناوگان‌های پهپادی منطقه را دارا است؛ ناوگانی متشکل از پهپاد‌هایی با طرح‌های صد درصد بومی تا پهپاد‌هایی مهندسی معکوس شده که طی سال‌های اخیر به طرق مختلف در اختیار نیروهای مسلح قرار گرفته است. این مسئله جمهوری اسلامی ایران را از نظر تنوع و گستردگی کاربری پهپاد‌ها در کنار قدرت‌های پهپادی نظیر اسراییل و ایالات متحده و بریتانیا قرار داده است از این رو طی سال‌های مختلف اخبار مختلفی را از رونمایی از انواع متعاوتی از از پهپاد‌ها داشته‌ایم. شاید اخرین مورد آن تشکیل ناودسته پهپاد بر نیرو دریایی متشکل از شناور‌های حامل پهپاد‌های شناسایی و رزمی بوده باشد که قرار است از این پس در نیروی دریایی ارتش خدمت خود را آغاز کند. در ادامه سعی می‌کنیم برخی از مهم‌ترین پهپاد‌های معرفی و تحویل شده به نیرو‌های مسلح را خدمت مخاطبان معرفی کنیم.

بیشتر بخوانید:

آیا برنامه پهپادی ایران مورد هدف آمریکا قرار خواهد گرفت؟

جدول مقایسه توان نظامی ایران و اسرائیل

جنگ ایران و عربستان چگونه خواهد بود؟

جنگ ایران و عربستان چه ابعادی خواهد داشت؟

مقایسه توان نظامی ایران و امارات

جنگ احتمالی ایران و طالبان چه ابعادی دارد؟

مقایسه قدرت نظامی ایران و جمهوری آذربایجان

پهپادهای خانواده مهاجر

شاید یکی از معروف‌ترین و البته قدیمی‌ترین نسل پهپاد‌های ایرانی نسل پهپاد‌های مهاجر باشد که نمونه اولیه آن طی دوران جنگ تحمیلی مورد استفاده قرار گرفت. پهپاد مهاجر یک که در سال‌های جنگ هشت ساله در نقش‌های شناسایی و مراقبت مورد استفاده قرار می‌گرفت.

در سال‌های آخر جنگ سعی شد با نصب برخی مهمات نظیر راکت‌های ار.پی.جی در نقش یک سکوی هواپایه تهاجمی به خدمت گرفته شود. بعد از جنگ تحمیلی نیز خانواده مهاجر دوره‌ای از توسعه را از سر گذراند و نمونه‌های مختلفی از جمله مهاجر ۲، مهاجر ۲ نوین، مهاجر ۳ مهاجر ۴ و مهاجر ۶ رونمایی و به نیرو‌های مسلح عرضه شد. این خانواده عمدتا به عنوان سکو‌های مراقبت و شناسایی مورد استفاده قرار میگیرند. به همین دلیل نیز طی نسل‌های توسعه‌ای مختلف تجهیزات و حسگر‌های مراقبتی خود را ارتقا و توسعه داده‌اند.

پهپاد مهاجر ۴

مهاجر ۴ را می‌توان یکی از بهبود‌های اعمال شده روی نسل‌های قبلی خانواده مهاجر دانست. عملکرد این پهپاد به قدری مورد تایید فرماندهان نیرو‌های مسلح بوده است که نیری زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هر کدام نمونه‌های منحصر به فرد خود را با تطبیق ویژگی‌های مورد نظر خود از این پهپاد تولید کردند.

به گزارش رویداد۲۴ پهپاد شاهین و پهپاد صادق به ترتیب متعلق به نیرو زمینی ارتش و نیروی دریایی سپاه پاسداران نمونه‌های تغییر داده شده مهاجر ۴ محسوب می‌شوند. مهاجر ۴ در نقش شناسایی رزمی در سطح تاکتیکی از کابرد‌های فراورانی برخودار است. برد عملیاتی این پهپاد ۱۵۰ کیلومتر و مداومت پروازی آن ۵ تا ۷ ساعت تعریف شده است.

پهپاد مهاجر ۶

آخرین نسل خانواده مهاجر، مدل پهپاد مهاجر ۶ است که سال ۱۳۹۶ رونمایی و تحویل نیرو‌های مسلح شد. برخی از ویژگی‌های مهم این نسل را می‌توان در استفاده گسترده از تکنولوژی‌های روز مراقبتی و حسگر‌های شناسایی، سیستم‌های شناسایی اپتیکی مادون قرمز، سیستم جنگ الکترونیک، سیستم‌های اخلال الکترونیکی، سیستم‌های شناسایی خودکار، ارسال خودکار داده‌ها در زمان واقعی بر فرماندهان یگان، ذکر کرد.

پهپاد مهاجر ۶ ویژگی‌هایی همچون پرواز مداوم ۱۲ ساعته در ارتفاع ۱۸ هزار پایی، برد عملیاتی ۲۰۰۰ کیلومتر با سرعت ۲۰۰ کیلومتر دارد. همچنین مهاجر ۶ علاوه بر تصویربرداری و شناسایی، توانایی حمل بیش از ۴۰ کیلوگرم محموله رزمی شامل انواع موشک‌های هدایت لیزری، بمب‌های سقوط آزاد و بمب‌های هدایت دقیق الکترواپتیکال سری قائم را دارد. مجموع این ویژگی‌ها مهاجر ۶ را در دسته پهپاد‌های متوسط شناسایی تاکتیکی رزمی قرار می‌دهد.

پهپاد کمان ۲۲ پهن‌پیکرترین پهپاد ایرانی

پهپاد کمان ۲۲ 

کمان ۲۲ نخستین پهپاد پهن‌پیکر رزمی ایران است که ۱۳۹۹ توسط نیروی هوایی ارتش از آن رونمایی شد. این پهپاد قابلیت حمل محموله‌های مختلف با مداومت پروازی بالاتر از ۲۴ ساعت را داراست و تا ۳۰۰۰ کیلومتر نیز توان پرواز دارد. وظیفه این پهپاد امکان شناسایی، مراقبت و جمع‌آوری اطلاعات و همچنین عکس‌برداری از هدف‌های دوردست است و همچنین امکان حمل انواع مهمات نیز برای آن در نظر گرفته شده است.

پهپاد ابابیل

یکی دیگر از پهپاد‌هایی که نسل اولیه آن را می‌توان تا جنگ هشت ساله ایران و عراق رهگیری کرد، پهپاد ابابیل است. پهپاد ابابیل که در سال ۱۳۶۵ در صنایع هواپیماسازی ایران با توجه به نیاز‌های میدان عملیات طراحی و تولید شد، در اصل هدف اولیه جمع‌آوری اطلاعات ساخته شد اما رفته رفته با توجه به نیاز‌های عملیاتی با نصب مواد منفجره به عنوان یک پهپاد انتحاری اولیه مورد استفاده قرار گرفت.

بعد از جنگ نیز با توجه به تجربیات رزمی این پهپاد و با بهبود طراحی و عملکرد ابابیل نسل‌های مختلفی از جمله ابابیل ۲ و ۳ تولید شده است. از جمله ویژگی‌های این خانواده حداکثر ارتفاع پروازی ۱۰۸۰۰ پا و شعاع عملیاتی ۱۲۰ کیلومتر ذکره شده است. ضمن اینکه می‌تواند از سکو‌های پرتاب زمینی که روی خودرو قرار دارند به پرواز در بیاید و همانند ابابیل ۱ از طریق چتر فرود آید.

در مورد ابابیل ۲ می‌توان گفت که برای نشستن یا فرود نیازی به باند پرواز ندارد؛ دارای قابلیت تحرک و جابجایی بالایی است. اهدافی که برای ابابیل ۲ تعریف شده است همانند ابابیل یک، جمع‌آوری اطلاعات هدف، تامین نیروی پدافند و نیروی هوایی، فعالیت‌های الکترونیک و جنگ الکترونیک، ارسال داده به ایستگاه زمینی در مسافت طولانی و انهدام اهداف در برد‌های مختلف را شامل می‌شود.

تفاوتی که ابابیل ۲ با ابابیل ۱ دارد در این است که ارسال آنلاین تصاویر در ابابیل ۲ تعبیه شده است. از دیگر ویژگی‌های پهپاد ابابیل ۲ می‌توان انجام ماموریت‌های با قابلیت بالا که شناسایی هوایی، کاربرد نظارتی آن در میدان جنگ، پرواز برای گشت مرزها، تصویربرداری از هوا و انجام عملیات‌های نابودکننده را نام برد.

سیستم خلبان خودکار نیز یکی دیگر از ویژگی‌هایی است که در ابابیل ۱ و ۲ مشترک است که توانایی حرکت تا ١٢٠ کیلومتر را دارد و می‌توان تا برد ١٢٠ کیلومتر را برای توان خروجی آن عنوان کرد.

دارا بودن سامانه پایدار کننده ۱۲۳ و جی.پی.اس با برد ١۵٠ نیز از دیگر تشابهات پهپاد ابابیل ۱ با پهپاد ابابیل ۲ است. این پهپاد دارای سیستم هدایت خودکار یا خلبان خودکار است و هدایت‌ها توسط مرکز هدایت زمینی صورت می‌گیرد.

سقف پروازی ابابیل ۱ و ۲ همانند یکدیگر و ۱۴ هزار پا است، اما ابابیل ۲ می‌تواند بیش از سه ساعت پرواز مداوم داشته باشد. همچنین پهپاد ابابیل ۲ قادر است با سرعت حدود ۳۵۰ کیلومتر در ساعت پرواز کند در نتیجه سرعت ابابیل ۲ حدودا ۵۰ کیلومتر بیشتر از ابابیل ۱ است.

پهپاد ابابیل

پهپاد ابابیل ۳

بالا بودن قابلیت رزمی در ساخت ابابیل ۱ و ۲، زمینه‌ای را فراهم کرد تا پهپاد ابابیل ۳ نیز طراحی و اجرا شود. از این پهپاد در آبان ماه سال ١٣٩٣ و در رزمایش پیامبر اعظم ۵ رونمایی شد که در حال انجام عملیات در تنگه هرمز بود.

ابابیل ۳ با موتور ٤ سیلندر بنزینی، مداومت پرواز ٨ ساعته و قابلیت پرواز تا عمق ٢٥٠ کیلومتری دارای سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت، برد ۱۰۰ کیلومتر و سقف پرواز ۵۰۰۰ متر است. این پهپاد ساخت صنایع هسا (شرکت صنایع هواپیماسازی ایران) با بدنه کاملا کامپوزیت است.

ابابیل ۳ با قابلیت‌های تصویربرداری و فیلمبرداری در شب و روز برجسته شده است که می‌تواند تصاویر را به صورت همزمان به ایستگاه‌های کنترل زمینی و یا هر پلت‌فرم دیگر ارسال کند.

تفاوتی که پهپاد ابابیل ۳ با نمونه‌های قبلی دارد، تفاوت‌های ظاهری را نیز شامل می‌شود چرا که این پهپاد شباهت زیادی به سایر پهپاد‌های خانوادگی ابابیل ندارد و دارای بدنی استوانه‌ای است و همچنین دارای یک بال H شکل یا دوگانه (Twin Boom) نیز است.

پهپاد ابابیل ۳ برای فرود نیاز به چتر ندارد و بنابراین در هنگام فرود آسیب کمتری به پهپاد وارد می‌شود. این پرنده با برد زیادی که دارد کامل از دید کاربر خارج می‌شود و به همین خاطر برای هدایت از ایستگاه کنترل زمینی بنا به نوع ماموریت پهپاد به صورت نیمه خودکار یا تمام خودکار کنترل می‌شود.

پهپاد فطرس

پهپاد فطرس نیز یکی از بزرگترین پهپاد‌های ساخته شده توسط صنایع نظامی کشور است. پهپادی که ویژگی‌هایش، آن را در رده پهپاد‌های ارتفاع متوسط بردبلند قرار میدهد. این پهپاد که در سال ۱۳۹۷ همزمان با آزاد سالگرد آزادسازی سوسنگرد رو نمایی شد دارای مداومت پروازی ۲۰ تا ۳۰ ساعت، حداکثر ارتفاع ۲۵۰۰۰ پا، برد عملیاتی در حدود ۲۰۰۰ کیلومتر و برد عبوری در حدود ۴۰۰۰ کیلومتر و سرعت ۲۵۰ کیلومتر است.‌

این پهپاد توانایی حمل محموله رزمی شامل انواع راکت، موشک‌های هدایت لیزری، انواع بمب و یا موشک‌های پدافندی از خانواده دوش پرتاب‌ها را در دو جایگاه زیر بال خود دارد که با توجه به توانمندی‌ها وئ نقش در نظر گرفته شده برای این پهپاد می‌تواند این تعداد افزایش یابد.

فطرس همچنین در زیر پوشش برجسته دماغه خود دارای یک آنتن ارتباطی با ماهواره احتمالا در باند کی.یو برای ارتباط با ماهوراه است. مسئله‌ای که مخصوصا تلاش نیرو‌های مسلح کشور برای استقرار ماهوارده‌های مخابراتی در مدار را توضیح می‌دهد. این پهپاد در حال حاضر از سیستم هدایتی مبتنی بر ترکیب جی.پی.اس/‌ای.ان.اس بهره می‌برد که انتظار می‌رود با سیستم‌های هدایتی بومی جایگزین شوند.

فطرس پهپادی شناسایی رزمی است که ماموریت‌های متنوعی از جمله رصد مراقبت، جاسوسی الکترنیک شنود الکترونیک و ارسال این اطلاعات در زمان واقعی برای یگان‌های عمل کننده را به عهده دارد. فطرس همچنین در نقش گشت دریایی می‌تواند به کمک ناوگان گشت هوادریای ارتش آمده و به کمک هواپیما‌های گشت دریای اورویون پی ۳ اف و ایران ۱۴۰ صد‌ها کیلومتر دور از مرز‌ها به کمک نیرو دریایی و یگان‌های دریایی به منظور تعقیب و پایش و رصد فعالیت‌های دریایی بپردازد.

مطالبی برای مطالعه بیشتر

مشخصات پهپاد انتحاری آرش ۲

مشخصات فنی پهپاد ابابیل-۲

مشخصات فنی پهپاد معراج ۵۲۱

مشخصات پهپاد شاهد ۱۴۹

مشخصات موشک کروز یاعلی

مشخصات پهپاد ایرانی کرار

مشخصات فنی پهپاد معراج ۵۲۱

مشخصات پهپاد شناسایی JUMP ۲۰

مشخصات پهپاد شاهد ۱۴۹ 

پهپاد شاهد ۱۲۹

پهپاد شاهد ۱۲۹ را می‌توان یکی پر تعداد‌ترین پهپاد‌های عملیاتی نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران دانست. شاهد ۱۲۹ با طول ۸ متر و ارتفاع ۳ متر ماموریت‌هایی نظیر اجرای جنگ الکترونیک، رصد شناسایی و مراقبت و عملیات ضربتی بر عهده دارد.

این پهپاد توانایی حمل تا ۴۰۰ کیلوگرم محموله رزمی از جمله انواع موشک و یا بمب‌های هدایت‌شونده سری سدید را داراست. سیستم اپتیکی این سامانه توانایی پوشش شناسایی تا عمق ۲۰۰ کیلومتری را در هر شرایط آب و هوایی داراست. برد عملیاتی شاهد ۱۲۹ تا ۱۷۰۰ کیلومتر و ارتفاع پروازی آن بالغ بر ۲۵ هزار پا تعریف شده است.

شاهد ۱۲۹ دارای مداومت پروازی ۲۴ ساعته است همچنین در حوزه نشست و برخاست نیز از جمله انطباق‌پذیرترین سامانه‌های بدون سرنشین با شرایط عملیات رزمی است. سیمرغ دیگر عضو این خانواده است که نمونه دریایی شاهد ۱۲۹ محسوب می‌شود و مدتی است که به یگان‌های دریایی نیرو‌ی دریایی تحویل شده است.

پهپاد شاهین

پهپاد شاهین

شاهین با ۲۳۰ کیلوگرم وزن از سنگین وزن‌ترین پهپاد‌های نیروی زمینی ارتش محسوب می‌شود که گونه‌ای تغییر یافته از مهاجر ۴ محسوب می‌شود. این پهپاد که دارای سیستم پرتاب از ریل است، قادر است تا ۲۰۰ کیلوگرم محموله شناسایی رزمی را با خود حمل کند.

ماموریت اصلی و اولیه این پهپاد جمع‌آوری اطلاعات و شناسایی است که به واسطه در اختیار داشتن مجموعه‌ای از حسگر‌های پیشرفته از جمله دوربینی با قدرت دید ۲۸ برابر می‌تواند دامنه عملیاتی خود را به ۱۵۰ کیلومتر برساند. سقف پروازی این پهپاد ۱۵۰۰۰ پا بوده و قادر است تصاویر دریافتی را به صورت آنلاین به ایستگاه هدایت و کنترل ارسال کند. همچنین قابلیت هدایت خودکار و نیمه خودکار نیز از دیگر قابلیت‌های این پهپاد است. شاهین همچنین قادر است با تجهیز به تسلیحات رها شونده مانند انواع بمب‌های سقوط آزاد در نقش عملیات تهاجمی عمل کند.

پهپاد صادق

پهپاد صادق نمونه بهبود یافته مهاجر ۴ جهت عملیات در یگان‌های دریایی نیرو دریای سپاه پاسداران است. صادق نیز مانند سلف و برادر خود یعنی مهاجر ۴ و شاهین در دسته پهپاد‌های شناسایی – رزمی قرار می‌گیرد.

سقف پروازی ۱۵۰۰۰ پایی و مدوامت پروازی ۶ ساعته و شعاع عملیاتی ۲۰۰ کیلومتری از جمله ویژگی‌های پهپاد صادق است. این پهپاد نیز دارای قابلیت ارسال تصاویر به صورت آنلاین و در هر شرایط آب و هوایی به مراکز و ایستگاه‌های کنترل زمینی است و مخصوصا در بررسی و رصد تحرکات یگان‌های دریایی در محدوده خلیج فارس از کارامدی بالایی برخودار است.

پهپاد کرار

کرار را می‌توان اولین پهپاد ایرانی مجهز به موتور جت دانست. این پهپاد که اولین بار در سال ۱۳۸۹ معرفی شد تاکنون ۴ نسل را توسعه داده است. پهپادی که پرتاب آن از روی ریل صورت می‌گیرد. نقش این پهپاد به عنوان یک پهپاد رزمی – انتحاری انجام عملیات‌های ضربتی خصوصا علیه اهداف حساس به زمان است. این پهپاد منحصر به فرد که دارای بدنه‌ای استوانه‌ای شکل عمدتا از ورقه آلومینویم است دارای یک موتور توربو جت بوده که سرعت آن را در بیشترین حالت خود به ۹۰۰ کیلومتر در ساعت و ارتفاع پروازی آن را به ۲۵ تا ۴۰۰۰۰ پا می‌رساند. برد عملیاتی این پهپاد ۱۰۰۰ کیلومتر و محموله قابل حمل آن تا ۲۵۰ کیلوگرم برآورد شده است.

کرار را در نقشه عملیات انتحاری می‌توان به عنوان بخشی از سامانه یک پارچه پدافند هوایی کشور مستقر کرد. به عبارت دیگر با تغییر برخی محموله‌های این پهپاد و تجهیز آن به خط انتقال داده امن میان پرنده و ایستگاه کنترل پرنده را در نقش پدافند هوایی به سوی تهدیدهای هواپایه روانه و به صورت مجاورتی با اهداف هوایی درگیر کرد.

پهپاد ۴ قابلیت حمل گونه‌ای از موشک‌های پدافندی ساخت داخل موسوم به شهاب ثاقب را داراست که دارای جستجوگر اپتیکی است. وزن کلی این موشک ۸۵ کیلو گرم و سرعت آن ۷۴۰ متر بر ثانیه در حالت شلیک از پهپاد کرار و در نهایت برد عملیاتی آن ۹ تا ۱۱ کیلومتر عنوان شده است. همچنین نیروی هوایی از این پهپاد به عنوان سکوی شلیک موشک‌های هوا به هوای آذرخش و نیز نیرو زمینی از آن به عنوان سکوی پرتاب بمب‌های سقوط ازاد ۲۵۰ و ۵۰۰ پوندی و نیز بمب‌های هوشمند رعد ۱ و رعد ۳ استفاده کرده است.

پهپاد RQ 170 معروف به جانور قندهار

خانواده شاهد مهندسی معکوس جانور قندهار

با سقوط پهپاد فوق پیشرفته آمریکایی ار.کیو۱۷۰ سنتینل موسوم به «جانور قندهار» در آذرماه سال ۱۳۹۰ کار مهندسی معکوس این سامانه گرانقیمت و پیچیده شروع شد. نتیجه این روند تولید نسل‌های مختلف و گونه‌های مختلفی از جانور قندهار بود که هر کدام ویژگی‌های و ماموریت‌های خاص خود را داشتند.

این پهپاد که از پروژه‌های به شدت محرمانه سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا «سیا» بود را می‌توان اوج تکنولوژی پهپاد‌های شناسایی و جاسوسی در زمان خود دانست که طی سال‌های گذشته پهپاد شاهد از روی ان ساخته شده است.

از جمله دلایل اهمیت «جانور قندهار»، لبه تکنولوژی حاضر در این پهپاد است که در حوزه‌های مختلف رادار، رهگیری صوتی، جنگ الکترونیک، ویژی‌های رادارگریزی، سنسور‌های اپتیکی و مداومت پروازی به شدت بالای آن از جمله این موارد هستند. این هواپیما با استفاده از مجموعه پیچیده‌ای از حسگر‌های تصویری، راداری و الکترونیک و حتی شیمیایی خود قادر است که از صد‌ها کیلومتر دور‌تر کار نظارت روی اهداف خود را بدون نیاز به ورود به حریم هوایی کشور‌ها رصد کند.

بنا بر فیلم‌هایی جدیدی که اخیراً در یک کلیپ کوتاه از خانواده پهپاد‌های توسعه‌یافته از RQ-۱۷۰ در ایران منتشر شده، حداقل ۶ گونه پهپاد بر اساس طراحی RQ-۱۷۰ ساخته شده است. البته برخی تحلیلگران نیز گفته‌اند این پهپاد فقط ماکت آن پهپاد است و واقعیت ندارد.

همچنین در فیلمی دیگر گفته شد در سال ۱۳۹۴ نمونه مقیاس ۶۰ درصد از پهپاد‌های بال‌پرنده بر اساس RQ-۱۷۰ آمریکایی به‌نام‌های شاهد‌ ‌۱۸۱ و ۱۹۱ به‌ترتیب با موتور‌های پیستونی و جت برای همان مأموریت‌های شناسایی و مراقبت و رزمی ساخته شدند.

آنگونه که سپاه ایران اعلام کرده، پهپاد شاهد‌‌۱۹۱ با دهانه بال ۷.۳ متر، سرعت ۳۵۰ کیلومتر بر ساعت با مداومت پروازی ۴.۵ ساعت، یک پهپاد عملیاتی مهم برای ایران است زیرا علاوه بر این قابلیت‌ها، قابلیت حمل تا ۱۰۰ کیلوگرم محموله را دارد.

این نمونه مجهز به دهلیز داخلی است که امکان حمل ۲ بمب را به آن می‌دهد، این کار سبب پیشگیری از افزایش بازتاب راداری با حمل سلاح در بیرون بدنه می‌شود. مهمترین نکته درباره این پهپاد‌ها این بود که بنا به گفته مقامات سپاه، از آن به‌طور همزمان در عملیات علیه داعش در شرق سوریه در مهر ۱۳۹۷ استفاده شده است.

در اطلاعات اولیه از این عملیات تعداد پهپاد‌های مورد استفاده ۷ فروند ذکر شد، اما در کلیپ منتشرشده اخیر درباره خانواده پهپاد‌های بال‌پرنده شاهد، اعلام شد که ۵۰ فروند از این مدل موجود است. به گزارش رویداد۲۴ درباره این رقم نیز تردیدهایی وجود دارد و این احتمال وجود دارد که عدد ذکر شده مربوط به تعداد پهپاد‌های پشتیبانی شامل شناسایی و تعیین خسارت حمله و پهپاد‌های رزمی جایگزین (رزرو) باشد.

پهپاد شاهد 191 نمونه 60 درصد با موتور پیستونی

پیشرفته‌ترین پهپاد ایرانی کدام است؟

با جمع‌بندی ویژگی‌های انواع پهپادهای مختلفی که ایران ساخته یا مهندسی معکوس کرده، می‌توان پهپاد شاهد‌ ‌۱۷۱ را شاخص‌ترین پهپاد ایرانی دانست:

اولاً از نظر برد، این پهپاد همتراز با شاهد-۱۲۹ و فطرس برد بسیار زیادی دارد. شعاع عملیاتی این پهپاد ۲۲۰۰ است یعنی در این برد می‌تواند به مدت چند ده دقیقه عملیات انجام دهد. البته در طراحی مسیر پروازی یک هواگرد معمولاً مقداری سوخت ذخیره برای حالات اضطراری در نظر گرفته می‌شود که مهمترین علت اختلاف برد نهایی عنوان شده برای این پهپاد یعنی عدد ۴۴۰۰ کیلومتر با حاصل‌ضرب مداومت پروازی در سرعت آن یعنی عدد ۴۶۰۰ کیلومتر همین مورد است.

دوماً شاهد-۱۷۱ احتمالاً سنگین‌ترین پهپاد ساخت ایران است. در واقع تنها گزینه قابل رقابت با آن فطرس است که باز هم بعید به نظر می‌رسد بیشینه وزن برخاست آن به ۳ تن برسد. در نتیجه شاهد-۱۷۱ پتانسیل به کارگیری به عنوان پلتفرم توسعه یک پهپاد رزمی را نیز دارد خصوصاً با توجه به حجم بدنه مناسب آن.

نکته سوم اینکه پهپاد شاهد-۱۷۱ اولین پهپاد ایرانی دارای موتور توربوفن است. البته با توجه به اینکه توربوفن جهش-۷۰۰ در سال جاری یعنی ۱۳۹۹ به ثمر رسیده است، اما سال ساخت شاهد-۱۷۱ سه سال پیش بوده احتمالاً سپاه از یک موتور توربوفن دیگر در آن استفاده کرده است.

پهپاد شاهد‌ ‌۱۷۱

نکته چهارم سقف پرواز بالای این پهپاد است که فعلاً نسبت به اغلب پهپاد‌های ایرانی مقدار بیشتری است. در واقع به جز پهپاد کرار که سقف پروازی به میزان ۴۰۰۰ پا یعنی حدود ۱۱ درصد بیشتر نسبت به شاهد-۱۷۱ دارد سایر پهپاد‌های ایرانی نسبت به آن در ارتفاع نهایی کمتری قابلیت پرواز دارند.

نکته پنجم مداومت پروازی بالای شاهد-۱۷۱ است که با اختلاف زیاد، بیشترین مداومت پروازی در بین پهپاد‌های موتور جت ایرانی را دارد.

نکته ششم در مورد این پهپاد این است که از نظر سرعت پروازی نیز پس از کرار و کیان، شاهد-۱۷۱ یا همان سیمرغ با فاصله کمی نسبت به کیان در جایگاه سوم قرار می‌گیرد.

نکته هفتم هم اینکه شاهد-۱۷۱ هم به دلیل جنس مواد مورد استفاده در بدنه و هم به علت شکل ظاهری بدنه که همانند هواپیمای بمب افکن آمریکایی بی-۲ اسپریت فاقد سطوحی با زوایای قائمه است از بازتاب راداری بسیار کمی برخوردار بوده و کاملاً و رسماً جزو باشگاه پهپاد‌های پنهانکار راداری محسوب می‌شود. این ویژگی سبب می‌شود شاهد-۱۷۱عمق نفوذ زیادی برای شناسایی داشته باشد.

پهپاد شاهد 161

پهپاد شاهد 129

پهپاد شاهد ۱۴۹ یا پهپاد غزه

غزه یکی دیگر از پهپاد‌های سنگین نیرو‌های مسلح محسوب می‌شود. پهپادی که طبق اطلاعات رسمی برد عملیاتی آن حدود ۲۰۰۰ کیلومتر اعلام شده است. اما برخی نیز مدعی هستند که برد آن را تا هفت هزار کیلومتر هم خواهد بود. این پهپپاد که ۳۱ اردیبهشت سال ۱۴۰۰ رو نمایی شد را می‌توان از بسیاری جهت جز اولین‌های ایران دانست. سرعت این پهپاد را تا ۳۵۰ کیلومتر اعلام کرده‌اند و جز اولین دسته از پهپاد‌های ایرانی است که دارای قابلیت رادار سار (SAR) یا یا رادار روزنه ساختگی است. این پهپاد دارای وزن ۳۱۰۰ کیلوگرم و قادر به حمل محموله‌ای ۵۰۰ کیلوگرمی بوده و می‌تواند تا ۱۳ موشک یا بمب هواپرتاب را با خود حمل کند. مداومت پروازی این پرنده ۳۵ ساعت و سقف پروازی ان ۳۵ هزار پا تحمین زده شده است.

پهپاد‌های سبک و انتحاری

در کنار برخی از مهم‌ترین پهپاد‌های سنگین که در بالا ذکر شد، تعداد زیادی انواع پهپاد‌های سبک پرتاب شونده با دست نیز ساخته شده که عمدتا در عملیات‌های شناسایی و مراقبت مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ پهپاد‌هایی نظیر پهپاد دست پرتاب «فرپاد» و یا پهپاد عمود پروازی «پلیکان» از همین دسته هستند که در نقش ماموریت‌های شناسایی رزمی مشارکت می‌کنند. همچنین پهپاد «یسیر» نمونه مهندسی معکوس شده پهپاد «اسکن ایگل» کمپانی بویینگ با مداومت پروازی بالاست.

اما در کنار این موارد نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران تعداد زیادی پهپاد‌های انتحاری نیز در اختیار دارند. پهپاد‌هایی مانند طوفان مبین، آرش و معراج ۵۰۴ و شاهد ۱۳۶ از جمله پهپاد‌های انتحاری هستند که با هدف صرف انجام عملیات‌های ضربتی در قالب‌های عملیات محدود انفرادی یا در قالب عملیات‌های جمعی یا «سوارم اتک» می‌توانند دست به عملیات بزنند. نکته بسیار مهم در مورد پهپاد‌های انتحاری مداومت پروازی نسبتا پایین و برد عملیاتی نسبتا پایین این سامانه‌ها نسبت به سامانه‌های شناسایی – رزمی موجود در انبار نیرو‌های مسلح است. گرچه در این مورد باید پهپاد طوفان را یک مورد ویژه دانست چرا که با بردی در حدود ۲۰۰ کیلومتر می‌توان آن را در زمره پهپاد‌های دارای مداومت پروازی متوسط حساب کرد.

پهپاد آرش

در این میان پهپاد آرش را باید یک مورد ویژه در نظر گرفت. چرا که به عنوان یکی از دوربردترین پهپاد‌های انتحاری جهان قابلیت استفاده به عنوان یک موشک کروز را داراست. این در حالی است که آرش از درون کنیستر‌ها قابل حمل روی کامیون‌های نظامی پرتاب می‌شود. این پرنده که برد عملیاتی آن به دو هزار کیلومتر می‌رسد در لحظات اولیه با استفاده از یک پیشرانه سوخت جامد خودر ا به سرعت رسانده و سپس موتور توربوجت آن شروع به فعالیت می‌کند.